در آغاز سرما خود را از آن بپایید و در پایانش بدان روى نمایید که سرما با تن‏ها آن مى‏کند که با درختان . آغازش مى‏سوزاند و پایانش برگ مى‏رویاند . [نهج البلاغه]
عرشیات
شرح وتفسیرمثنوی دفتردوم(303)
پنج شنبه 94 خرداد 14 , ساعت 6:12 عصر  

افشای توطئهْ منافقین

 

( 2868)چون بر آن شد تا روان گردد رسول

 

غیرت حق بانگ زد مشنو ز غول

( 2869)کین خبیثان مکر و حیلت کرده‌اند

 

جمله مقلوبست آن‌چه آورده‌اند

( 2870)قصد ایشان جز سیه‌رویی نبود

 

خیر دین کی جست ترسا و جهود

( 2871)مسجدی بر جسر دوزخ ساختند

 

با خدا نرد دغاها باختند

( 2872)قصدشان تفریق اصحاب رسول

 

فضل حق را کی شناسد هر فضول

( 2873)تا جهودی را ز شام این‌جا کشند

 

که به وعظ او جهودان سرخوشند

( 2874)گفت پیغامبر که آری لیک ما

 

بر سر راهیم و بر عزم غزا

( 2875)زین سفر چون باز گردم آنگهان

 

سوی آن مسجد روان گردم روان

( 2876)دفعشان گفت و به سوی غزو تاخت

 

با دغایان از دغا نردی بباخت

 غیرت حق: تجلی بزرگی حق است در هنگامی که عاشقان حق به غیر، روی آورند.

مشنو ز غول: یعنی فریب گمراه کننده‌گان را نخور.

مقلوب: یعنی وارونه یا تقلبی. منظورشان این است که اسلام را بد‌نام کنند.

ترسا و جهود: همان طرفداران ابو عامر راهب‌اند.

مسجدى بر جسر دوزخساختن: یعنی دست زدن به کاری که در ظاهر نشانه ایمان باشد اما عاقبت آن به کیفر الهی بینجامد، برگرفته است از آیه‏اى که در همین مورد نازل شده است: «أَ فَمَنْ أَسَّسَ بُنْیانَهُ عَلى‏ تَقْوى‏ مِنَ اَللَّهِ وَ رِضْوانٍ خَیْرٌ أَمْ مَنْ أَسَّسَ بُنْیانَهُ عَلى‏ شَفا جُرُفٍ هارٍ فَانْهارَ بِهِ فِی نارِ جَهَنَّمَ وَ اَللَّهُ لا یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلظَّالِمِینَ: آیا کسى که بنیان خود را بر ترس از خدا و خشنودى نهاده است بهتر است، یا آن که بنیان خود را بر کناره رودى نهاده است که زیرش ویران است و او را به آتش دوزخ سر نگون کند.»[1]

دغا: مکر، حیله.

نرد دغا باختن: یعنی حیله و تزویر کردن.

تفریق: "، یعنی از هم دور کردن و در قرآن، درست همین کلمه در مورد این منافقان به کار رفته است.پراکنده کردن، اختلاف افکندن در...

فضول: یعنی پر‌گو و افزون‌طلب .

فضل: لطف پروردگار است.

جهود شام: مقصود ابو عامر راهب است که از سپاه اسلام گریخت و مدتی با حمایت حکومت رم شرقی، در شام می‏زیست. به ظاهر منافقان می‌خواسته‌اند او را به عنوان یک واعظ مسلمان به مسجد خود بیاورند.

غَزا: جنگ، در این‌جا غزوهْ تبوک است.

دفع گفتن: یعنی از سر باز کردن؛ چون آنها حیله‌گر بودند، پیامبر هم در مورد آنها حیله به کار برد.

با دغایان نرد دغا باختن: یعنی به آنان به ظاهر پاسخى داد و راضى‏شان کرد، ظاهراً برگرفته است از آیه « وَ مَکَرُوا وَ مَکَرَ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ خَیْرُ اَلْماکِرِینَ.» [2] 

( 2868) وقتى حضرت رسول (ص ع) خواستند بطرف مسجد ضرار بروند غیرت حق بر آن بانگ زد که اینان غولند سخنانشان را نپذیر. ( 2869) این خبیث‏ها مکر و حیله کرده‏اند و آن چه در ظاهر مى‏گویند خیالشان عکس آن است‏. ( 2870) قصد آنها جز بدى چیز دیگر نبود آرى آنها در باطن ترسا و یهود بودند و اینان چگونه خیر دین اسلام را طالبند. ( 2871) اینها بر جسر دوزخ مسجدى ساخته و با خدا نرد دغا باخته‏اند. ( 2872) مقصودشان پراکنده نمودن اصحاب پیغمبر بود بلى هر فضولى فضل حق را نخواهد شناخت‏. ( 2873) اینها مسجد ساخته‏اند تا یک نفر جهود را که جهودان بموعظه او رغبت دارند از شام به آن جا بیاورند. ( 2874) حضرت فرمود اکنون ما براى جنگ باید برویم و در سر راه هستیم [در موقع عزیمت به غزوه تبوک بوده]. ( 2875) وقتى از سفر بر گشتیم ممکن است به آن جا بیاییم‏. ( 2876) حضرت با آن حیله‏گران این مکر را بکار برده و از سر خود باز کرد و بسوى جنگ رفت‏.


[1] - (سوره توبه،آیه 109)

[2] - (آل عمران، 54)


نوشته شده توسط محمدرضا افضلی | نظرات دیگران [ نظر] 
درباره وبلاگ

عرشیات

محمدرضا افضلی
تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد ....
اوقات شرعی
فهرست اصلی
بازدید امروز: 573 بازدید
بازدید دیروز: 514 بازدید
بازدید کل: 1402199 بازدید

شناسنامه
صفحه نخست
پست الکترونیک
پارسی بلاگ
فهرست موضوعی یادداشت ها
دین . عرفان . مثنوی .
نوشته های پیشین

اردیبهشت 92
خرداد 92
تیر 92
مرداد 92
شهریور 92
مهر 92
آبان 92
آذر 92
دی 92
بهمن 92
اسفند 92
فروردین 93
اردیبهشت 93
خرداد 93
تیر 93
مرداد 93
شهریور 93
مهر 93
آبان 93
آذر 93
دی 93
بهمن 93
اسفند 93
فروردین 94
اردیبهشت 94
خرداد 94
تیر 94
مرداد 94
شهریور 94
مهر 94
آبان 94
آذر 94
دی 94
بهمن 94
اسفند 94
فروردین 95
اردیبهشت 95
خرداد 95
تیر 95
مرداد 95
شهریور 95
لوگوی وبلاگ من

عرشیات
لینک دوستان من

معماری نوین
اشتراک در خبرنامه

 
لیست کل یادداشت های این وبلاگ

شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(222)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(221)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(220)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(219)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(218)
[عناوین آرشیوشده]