دعا نشان?ایمانوتسلیمبنده

ازدیدگاهمولویدعاکردنبندگاننتیج?ارادهوفرمانخداونداست. خداونددرکتبآسمانی وبهویژهقرآنمجیدبهاینامرفرماندادهاستودرواقعانسانهادعاکردنراازاو آموختهاندوچونارادةخداوندبردعاونیایشبندگانخودتعلّقگرفته،لذادعاکردننشان? اعتقادوایمانافرادبهتأثیرگذاربودنارادةمداومخداونددرهستیاست.

« ادعونیاستجبلکم » مرابهدعابخوانیدتابرایتاناجابتکنم.

ایندعاهمبخششوتعلیمتوست

گرنهدرگلخنگلستانازچهرست؟

(مثنوی،دفتر2،ب2449)

درحقیقت،دعاعملنمودنبهمضموناینآیهقرآناست: «وَقَالَ رَبُّکُمْ اُدْعُونِى اَسْتَجِبْ لَکُمْ »( غافر/ 60.) و پروردگار شما گفته است: مرا بخوانید تا [دعاى ] شما را بپذیرم. ،وازتعبیر«ادعونی»مفهوماختصاصاستنباطمیشودیعنیمرابخصوصبخوانیدنهغیرمراونهاغراضوآمالوآرزوهایدنیوی خودتانرا،دراینصورتاستکهقطعاًازپروردگارخودبازبانحاللبیکخواهیدشنید.

بگفته مرحوم همایی : دعااعتقادداشتنبهسریانمداومارادةخداونددرآفرینش،وبهمعنیحاکمیتارادةاوبراسبابوعللمادیاست. ازطرفدیگراقدامبهدعاازآنجاناشیمیشود کهبندهبرعجزودرماندگیخودواقفمیشودآنگاهدستبهدعابرمیداردوبابیانعجزو ناتوانیخودازخداوندمیخواهدکهلطفوعنایتخودراشاملحالاوبگرداند. چنیندعایی کهازسرتسلیموایمانوهمراهبااضطراروتضرّعوزاریاستدرپیشگاهخداوندارجو

قربوالاییداردوخداوندخواست?چنیندعاکنندهایرابرآوردهمیسازد . درواقعدراین حالتمضموناینآی?قرآنبهوقوعمیپیوندد که » :امنیجیبالمضطراذادعاهویکشفالسوء « کیستکهدعایدرماندهراچونبخواندش،اجابتمیکند .[1]

قصه قوم یونس علیه السلام بیان و برهان آنست کی تضرع و زاری دافع بلای آسمانیست و حق تعالی فاعل مختارست پس تضرع و تعظیم پیش او مفید باشد .

قوم یونس را چو پیدا شد بلا /ابر پر آتش جدا شد از سما

برق می انداخت می سوزید سنگ /ابر می غرید رخ می ریخت رنگ

جملگان بر بامها بودند شب /که پدید آمد ز بالا آن کرب

جملگان از بامها زیر آمدند / سر برهنه جانب صحرا شدند

مادران بچگان برون انداختند / تا همه ناله و نفیر افراختند

از نماز شام تا وقت سحر /خاک می کردند بر سر آن نفر

جملگی آوازها بگرفته شد /رحم آمد بر سر آن قوم لد

بعد نومیدی و آه ناشکفت /اندک اندک ابر وا گشتن گرفت

قصه یونس درازست و عریض /وقت خاکست و حدیث مستفیض

چون تضرع را بر حق قدرهاست / وآن بها که آنجاست زاری را کجاست

هین امید اکنون میان را چست بند / خیز ای گرینده و دایم بخند

که برابر می نهد شاه مجید / اشک را در فضل با خون شهید

 (مثنوی،دفتر5،ب1617تا1619)

مولوییکیازاهدافاصلیخلقتانسانرادعاوگریهوزاریبهدرگاهخداوندمیداند. او انسانکاملراکسیمیداندکهوجودارزشمندخودراجزبهوصالدرگاهخداوندنمیفروشد واگرنیازیهمداشتهباشدبرآوردهشدنآنرافقطازخداوندمیخواهد؛لذادرهنگامدعاو رازی،چهرةبندگیوتسلیمانسانوعدمتوجهاوبهقدرتهایمادیبیشترآشکارمیگردد .

درواقعنخستینقدمدردعاکردنشکستنبتوجودخویشتناست. دراینحالتکهبنده وجودخودراتسلیمقدرتوارادةخداوندمیکندوتمشیتامورخودرابهاختیاراومیسپارد لطفوعنایتالهیهماموراوراعهدهدارمیشودوکاراورابهسامانمیرساند. درزیراین شکستگیظاهریدرهنگامدعاقدرتخداوندرونهفتهوباهردعاییلبیکیازسویخداوند همراهگشتهاست.

منغلامآنمسهمتپرست

کوبهغیرکیمیانآردشکست

دستاشکستهبرآوردردعا

سویاشکستهپردفضلخدا

گررهاییبایدتزینچاهتنگ

ایبرادرروبرآذربیدرنگ

 (مثنوی،دفتر5،ب492تا494)