اثر دعا و نیا‌یش و توبه

د/2 ب/1646 ببعد

اگر آن فیلسوف‌نما به درگاه خدا می‌نالید و آمرزش می‌خواست، مسلما از فضل الهی، بینایی از دست رفته‌اش را بازمی‌یافت. ولی باید به این نکته توجّه داشت که آمرزش خواستن آسان به دست نمی‌آید و چشیدن لذت توبه نصیب هر سرمست غافلی نمی‌شود. کسی که مستوجب قهر الهی باشد خداوند در توبه را نیز بر او می‌بند‌د. در اعتقادات ما، پذیرش توبه همیشه از جانب پروردگار است:«فَتَلَقّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ فَتابَ عَلَیْهِ اِنَّهُ هُوَالتَّوّابُ الرَّحیمُ». پس آدم کلماتى از پروردگارش دریافت داشت و [خداى پرمهر ]توبه او را پذیرفت، (بقره 37).  چرا 

مولانا می‌گوید: رفتار بد و عناد و ستیزه‌گری، راه توبه را به روی انسان می‌بند‌د. دل انسان عنود، از شدت سختی مانند سنگ شده است؛ پس چگونه توبه می‌تواند آن دل سنگ شده را بشکافد و برای کاشت بذرهای حق و معرفت آماده سازد. «کشت» نهادن پایه‌های ایمان است.

د/2 ب/1650 ببعد

مولانا گفت که دلهای سخت را نمی‌توان برای توبه و ایمان آماده کرد. در این ابیات می‌گوید: مگر ایمان مردان حق، سنگ را به خاک نرم بدل کند. کسانی هم‌چون شعیب پیامبر که بر اثر دعا، کوه سنگی را برای زراعت به خاک دگرگون ساخت. و یا چون ابراهیم، خلیل خدا که آتش برای او گلستان شد. یا مردی چون مُقَوقس (حاکم مصری) که ایمان آورد و گفته‌اند که به دعای پیامبر، سنگلاخی برای او مزرعه‌ای حاصل‌خیز شد. و نیز برعکس موارد گفته شده، انکار آن مرد، طلا را مس می‌سازد و صلح را به جنگ مبدّل می‌کند. این ناخلف، کهربای وارونه است و خاک حاصل‌خیز را به سنگ و سنگریزه تبدیل می‌کند‌. مولانا می‌گوید: این دغا و نادرستی ممکن است چیزی را دگرگون کند اما این دگرگونی مسخ است و هر چیز را به صورت ناخوش آیندی درمی‌آورد. بله؛ رحمت حق، مزد عبادت و اعتقاد است اما به هر معتقدی هم این مزد را نمی‌دهند. سخن از لوازم و شرایط توبه است که اگر نباشد توبه انسان پذیرفته نمی‌شود. «به پشت آن» یعنی به پشت‌گرمی آن.

د/2 ب/1657 ببعد