شحنه تقدیر یا آزمایش الهی:

شِحنه: داروغه. آن که از جانب سلطان مأمور ضبط امور شهر بود.

شحنه تقدیر: اضافه مشبه به به مشبه.

در پیچ پیچ کشیدن: گونه‏گون بازجویى کردن.

لطف شحنهْ تقدیر: شرایط مناسب طبیعی یا روحانی است که یک موجود این جهانی را در راه کمال می‌اندازد و اگر"قهر شحنهْ تقدیر" متوجه او شود با او هرچه بتر میکند.

شحنهْ کبریا: همان نیروی لایزال الهی است.

بر آویختن: به دار آویختن، لیکن در اینجا به معنى در سختى نگاه داشتن است. و آن کنایت است از سرما و یخبندان زمستان.

خُفیه‏ها: نهانیها. کنایت از آن چه در دل زمین نهفته است.

چار میخ: یعنی تهدید به قهر کردن

( 2966) شحنه تقدیر آن را مخاطب ساخته مى‏گوید راست بگو و آن چه برده‏اى مو بمو شرح بده‏. ( 2967) دزد یعنى همین خاک بزبان حال گوید که هیچ نبرده‏ام ولى شحنه او را در پیچ و تاب مى‏اندازد. ( 2968) گاهى با او ملاطفت نموده و زمانى با سختى معامله مى‏کند. ( 2969) تا آن چیزهاى پنهانى در میان قهر و لطف از آتش خوف و رجا ظاهر گردد. ( 2970) بهار عبارت از لطف شحنه کبریایى و خزان تهدید و تخویف خداوندى است‏. ( 2971) و زمستان چهار میخ معنوى است تا آن که تو اى دزدیکه پنهان شده‏اى آشکار گردى‏.

مولانا می‌گوید این قهر و لطف باید هر دو باشد. تا آن خُفیه‌ها ظاهر آید. ظهور بعضی از این نهفته‌های هستی، در اثر خوف از حق است و ظهور بعضی دیگر، در اثر رجاء به حق است. مولانا پس از توصیف تحولات طبیعت، به عنوان یک آزمایش الهی, می‌خواهد سخن را به درون انسان بکشاند و در درون انسان هم خزان و بهاری را نشان دهد: اگر لطف حق شامل انسان شود، در درون او، بهاران می‌آفریند و اگر دزد خفی یا نفس شایستهْ قهر الهی باشد، زمستان بر او فرود می‌آید و از نظر معنوی و درونی، او را چارمیخ می‌کند و حالتی میان لطف و قهر نیز وجود دارد که بنده را تهدید به قهر می‌کند و این خزان درون انسان است. «دم به دم در تو خزان است و بهار»