عیب‌جویان گمراه‌ترند(ادامه)

 لا تَخافُوا: مترسید برگرفته است از آیه «إِنَّ اَلَّذِینَ قالُوا رَبُّنَا اَللَّهُ ثُمَّ اِسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ اَلْمَلائِکَةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا: آنان که گفتند پروردگار ما اللَّه است سپس پایدار ماندند، فرشتگان بر آنان فرود مى‏آیند که مترسید و اندوهگین مباشید.»[1]

او را نام چیست: لغویان عرب، ابلیس را مشتق از «ابلاس» گرفته‏اند و «ابلاس» به معنى نومیدى از رحمت خداست. «وَ یَوْمَ تَقُومُ اَلسَّاعَةُ یُبْلِسُ اَلْمُجْرِمُونَ.»[2] و نیز لعنتى که از پروردگار بر اوست.

عَلیای او: یعنی علوّ و بلند پایگی او.

معروفى: معروف بودن، مشهور بودن.

رو از خوف شستن: کنایه از ایمن بودن از عذاب.

 ( 3049) اگر عیبى را دیدى که ندارى باز ایمن مباش زیرا ممکن است پنهان بوده و بعداً آشکار گردد . ( 3050) تو که از خدا کلمه« أَلاَّ تَخافُوا» نشنیده‏اى پس براى چه خود را ایمن و خوشحال مى‏بینى‏ . ( 3051) ابلیس سالها با نیک نامى بسر برد پس از آن رسوا گردیده عیبش فاش شد اکنون ببین چه نام دارد. ( 3052) مرتبه بلندش در جهان معروف بود ولى اکنون بعکس اول معروف گردیده‏. ( 3053) تا ایمن نشده‏اى از معروفیت بپرهیز اول از خوف و ترس پاک شو پس از آن از امنیت سخن بگو. ( 3054) تا ریشت در نیامده بر جوانان ساده رو طعنه مزن‏. ( 3055) این را نگاه کن که جانش مبتلا گردیده و بچاه افتاد براى اینکه کار او بتو پند دهد. ( 3056) شکر کن که تو بچاه نیفتادى تا پند او گردد او زهر را نوشید تا قند نصیب تو گردد.

ای چه بسا عیبی که به ظاهر در تو نیست، ولی در باطن تو باشد و روزی کشف شود. اما نباید ترسید، خداوند در آیهْ شریفه سورهْ فصلت می‌فرماید: «... أَلاَّ تَخافُوا...» نترسید. همین دل‌داری حق نشان می‏دهد که مؤمن هم از گناه و کیفر در امان نیست. ابلیس مطابق روایات، ششصد هزار سال عبادت کرد و عاقبت راندهْ درگاه شد. "بین که او را نام چیست"، اشاره به این است که ابلیس در لغت به معنای نومید است. انسان عارف، در هیچ وضعیتی خود را ایمن نمی‏کند. مولانا می‏گوید: عیب دیگران را نگو تا عیب خودت آشکار نشود. هرکس که عیبی دارد، در حقیقت فدای هدایت دیگران شده است و او را نباید سرزنش کرد.

مضمون کلام مولانا گرفته از فرموده‏ى على (ع) است: «تا چه رسد به عیب جویى که برادرش را نکوهش کند و به آن چه بدان گرفتار است سرزنشش کند... اى بنده خدا، در گفتن عیب کسى که گناهى کرده است شتاب مکن، چه امید مى‏رود که آن گناه را بر او ببخشند و بر گناه خُردِ خویش ایمن مباش چه بود که تو را بر آن عذاب کنند. پس اگر از شما کسى عیب دیگرى را دانست بر زبان نراند، به خاطر عیبى که در خود مى‏داند. و شکرِ بر کنار ماندن از گناه، او را باز دارد از آن که دیگرى را که به گناه گرفتار است بیازارد.»[3] و نیز فرماید: «و پند گیرید از آن کسى که آن (تقوى) را تباه کرد و مبادا از شما پند گیرد آن کس که گردن در حلقه تقوى در آورد.»[4]