نفوذ معنوی مردان خدا وعارفان(2)

بهشت: استعاره از ولى کامل.

خارچینى: استعاره از عیب جویى.

رخنه: یعنی عیب و نقص.

خفاش: کسی است که نمی‏تواند نور حق را در مردان حق ببیند.

بر کار بودن: کوشا بودن.

از آن راه: یعنی از طریق پیر.

نسیم: رحمت حق است.

دم جنبانیدن: کنایت از فروتنى نمودن، تواضع کردن.

حَیثُ ما کُنتُم: برگرفته است از آیه «وَ حَیْثُ ما کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ: و هر جا بودید پس روهاى خود را به سوى آن (کعبه) بر گردانید.»[1]

 ( 3361) همیشه آتش را از آب مى‏ترسانند که خاموشش کند آب کى شده که از شعله آتش بیم بخود راه دهد . ( 3362) در روى ماه عیب جوئى مى‏کنى؟ و در بهشت خار مى‏جویى؟ . ( 3363) اگر براى پیدا کردن خار به بهشت بروى در آن جا جز شخص خود خارى پیدا نخواهى کرد . ( 3364) آفتاب را با گل اندود کنى یا در بدر کامل مى‏خواهى رخنه پیدا کنى و عیبى بیابى؟ . ( 3365) آفتابى بتمام جهان مى‏تابد با جثه خفاش چگونه نهان خواهد شد؟ . ( 3366) عیبها براى این عیب شده‏اند که مردود پیران واقع شده‏اند غیبها بر اثر رشک پیران غیب شدند . ( 3367) اگر از خدمت دور هستى اقلا از یاران باش و پشیمانى از اعمال خود را هر قدر بتوانى تقویت کن‏. ( 3368) تا شاید از آن راه نسیمى برسد بنا بر این چرا باید آب رحمت را بروى خود ببندى و بشیخ گمان بد بخود راه دهى‏و ( 3369) اگر چه دور هستى ولى از دور چون سگ دم جنبانیده و اظهار کوچکى کن چنان که خداى تعالى مى‏فرماید «حَیْثُ ما کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ» [در سوره بقره آیه 144] هر جا که باشید روى بجانب مسجد الحرام کنید.

منظور مولانا ازآتش، انسان ناقص مادی است و "آب"، مرد کامل است. مولانا می‏گوید: عالم معنوی و غیبی مردان حق، به بهشت ماند و همه جای آن، گل است در آن خار، نمی‏توان یافت. "آفتاب"، وجود پیر یا حقایق الهی است . "پیران"، محک نیک و بد هستنند و آن چیزی که مردود آنها باشد( اگر مرید یا هرکس دیگر شایسته نباشد،) رازهای حق را از او پنهان می‏کنند. مولانا می گوید: هر‌که بر عزیزان حق بد‌گمان باشد و حسد ورزد، در رحمت را به روی خود می‌بندد. پس هرجا که هستید، روی خود را بگردانید و به حق و مردان حق متوجه کنید: «حَیْثُ ما کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْشَطْرَهُ »:از هر جایی روی خود را به سوی کعبه بگردانید: