گفتن عایشه رضی الله عنها مصطفى را علیه السّلام

که: تو بى‏ مُصلّى به هر جا نماز مى‏کنى چون است

 عایشه: گمان مى‏رود مستند آن روایتى است که در کتابهاى حدیث از جمله مسند احمد، سنن دارمى، و صحیح بخارى آمده است که «جُعلت لِىَ الأَرضُ طَهُوراً وَ مَسجِداً.»[1]

پیدا و نهفت: در حضور مردمان یا دور از چشم آنان.

یابیدن: در دسترس بودن.

دَنى: پست، ناپاک.

مستعمل: در اینجا به معنى پلید و ناپاک کردن به کار رفته است.

مهان: جمع مه: بزرگ.

هفتم طبق: هفتم زمین.

کو: (اشاره به شاه) ولى حق.

زهرى خورد:

          صاحبِ دل را ندارد آن زیان             گر خورد او زهرِ قاتل را عیان‏

1603/ د / 1

بدل گشتن: تغییر ماهیت یافتن. از حیوانیت مبدل به انسانیت شد. به خدا پیوست و از هواى نفس رست.

نار او نور شد: شهوت او رفت و رضا و تسلیم در او پدید گردید.

بابیل (ابابیل): مرغانى که بر سپاه ابرهه سنگ افکندند و آنان را کشتند.

صَلابت: سختى.

سوره اصحاب فیل: سوره یک صد و پنج از قرآن مجید، که در آن اشاره به خداوندان فیل (سپاهیان ابرهه) شده. چنان که مشهور است ابرهه به انتقام آن که یکى از مردم حجاز به معبد صنعا اهانت کرده بود عازم ویران کردن خانه کعبه شد با خود فیل آورد همین که به نزدیکى منى (وادى مُحَسِّر) رسید مرغانى در هوا پدید شدند و بر لشکریان او سنگ ریزه افکندند. سنگ به هر یک رسید بمرد.[2]

مرى: مراء، جدال.

( 3439) عایشه روزى بحضرت رسول (ص ع) عرض کرد یا رسول اللَّه تو آشکار و پنهان‏. ( 3440) هر جا باشد نماز مى‏خوانى در صورتى که در خانه ناپاکان و آلودگان رفت و آمد مى‏کنند. ( 3441) در صورتى که هر طفلى بهر جا که مى‏رسد آن جا را آلوده مى‏کند. ( 3442) پیغمبر فرمود که خداى تعالى براى بزرگان نجس را پاک مى‏کند. ( 3443) این است که سجده گاه مرا لطف خداوندى تا طبقه هفتم زمین پاک نموده است‏ . ( 3444) هان با شهریاران حسد مورز و گرنه ابلیس خواهى شد . ( 3445) شخص بزرگ اگر زهر بخورد شهد مى‏گردد و تو اگر شهد بخورى زهر است‏ . ( 3446) وجود او تبدیل شده از این جهت کارهاى او هم تبدیل شده و هر نار او لطف است و نور . ( 3447) مرغ ابابیل قوه حق بود و گرنه مرغ کوچکى چگونه ممکن بود اصحاب فیل را بکشد. ( 3448) چند مرغ کوچک لشکر بزرگى را شکست داد تا بدانى که آن صلابت از حق است‏. ( 3449) اگر باور ندارى و وسوسه تو را گرفته برو از قرآن سوره فیل را بخوان‏. ( 3450) تو اگر با او همسرى و برابرى کنى کافرم اگر بویى از آنها بمشامت برسد.

مولانا می گوید: به‌هوش باش که به اولیای الهی بدگمان نباشی و حسادت نورزی، وگرنه تو نیز در این دنیا به ابلیسی تبدیل خواهی شد. زیرا اگر یکی از اولیای خدا زهر بخورد، آن زهر تبدیل به عسل می‏شود. در هر‌حالی، اگر تو عسل بخوری؛ آن عسل برای تو زهر می‏شود. عارف اگر بهره‌ای از دنیا ببرد، دنیا روح او را تباه نمی‌کند، در‌حالی‌که اهل دنیا در بهره‏های دنیوی غرق می‏شوند و خود را می‌بازند. مرد عارف، آتش نفس او به نور معرفت تبدیل شد. هرگاه چنین وسوسه‏هایی برای تو پدید می‏آید، برو و سورهْ فیل را قرائت کن و بیاندیش که خداوند، به پرندهْ ضعیف چه قدرتی داد که اصحاب فیل را نابود کردند و اگر با مردان حق بدگمانی و ستیزه کنی، کافرم اگر بتوانی جان سالم به‌در بری.