حقایق الهی برای مؤمنان، مانند آب برای تشنه است

 ضاله مومن: نگاه کنید به: شرح بیت 2921و 1673/ د / 2

موقن: یقین کننده، باور دارنده.

فقط: تنها، تنهایى.

غلط کردن: نشناختن.

مهجور: دور.

ماء معین: آب روان، آب خوش‌گوار.

 ( 3606) پس چون حکمت گمشده مؤمن است از هر کس که آن را بشنود باور کرده یقین پیدا مى‏کند. ( 3607) براى اینکه خود را پیش گمشده خود مى‏یابد در این صورت چرا شک بکند. ( 3608) اگر به تشنه‏اى بگویى در آن قدح آب هست زود برو برداشته بخور. ( 3609) هیچ ممکن است بگوید اینکه تو مى‏گویى ادعا است برو من باور نمى‏کنم؟. ( 3610) یا هیچ مى‏گوید که دلیلى اقامه کن که این آبست و از جنس همان آبى است که گفته‏اند؟. ( 3611) بطفل شیر خوار مادر بانگ زد که بیا بچه جان من مادر تو هستم‏. ( 3612) آیا طفل مى‏گوید که مادر دلیل بیار تا من شیر تو را بخورم‏.

در این‌جا مولانا به این حد‌یث اشاره می‌کند که: «الحکمة ضالة المؤمن فحیث وجدها فهو احق بها؛ حکمت، علم باطن قرآن و حقایق الهی است و برای مؤمن مانند شتر گم شده اوست که هر جا آن را بیابد می‌شناسد‌»، و از هرکه بشنود بدان یقین می‌کند و می‌پذیرد.پس آنان که حقیقت را شناخته‏اند و در جست و جوى آن بر آمده‏اند چون نشانه آن را در کسى دیدند، از او مى‏پذیرند، چنان که دعوت پیمبران را کسانى پذیرفتند که جانهاشان آن دعوت را شنیده و لبیک گفته بود اما آنان که با آن دعوت آشنا نبودند نپذیرفتند و راه خلاف پیمودند.

مولانا مثال می‌زند که حقایق الهی برای مؤمنان، مانند آب برای تشنه یا شیرمادر برای نوزاد است و مؤمن در برابر تعلیم مردان حق بحث و جدل نمی‌کند.

 مزه: کنایه از نشان هدایت.

غریب: استعاره از روح انسانى که از عالم مجردات است و در عالم خاک افتاده.

غریب: شگفت.

إنِّى قریب: برگرفته است از آیه «وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ اَلدَّاعِ إِذا دَعانِ: و چون بندگان من تو را از من پرسند پس همانا من نزدیکم مى‏پذیرم دعوت خواننده را گاهى که مرا بخواهد.»[1]

 ( 3613) هر امتى که در دلشان ذوق حق وجود دارد چهره و صداى پیغمبر براى آنها معجزه است‏. ( 3614) چون پیغمبر از بیرون صدا بزند جان آنها در درونشان سجده مى‏کند. ( 3615) زیرا که جنس بانگ او را گوش جان از دهان کسى نشنیده است‏. ( 3616) غریبى از ذوق آواز غریب از زبان حق آیه«فَإِنِّی قَرِیبٌ » شنید .

«مزه» در این‌جا ترجمه «ذوق» است؛ یعنی نخستین ادراکات رهروان از حقایق الهی که همراه با شور و وجد است. برای آنها که از حقایق الهی ادراکی دارند، معجزه ضرورت ندارد‌، بلکه دیدار و سخن پیامبران، خود معجزه است. مولانا دو نفر را مثال می‌زند که هر دو عاشق حق‌اند اما از هم دور هستند و به دلیل همدردی و ادراک مشترک، صدایشان برای یکدیگر آشناست و چون به گوش می‌رسد‌، گویی که حق می‌گوید: من به تو نزدیکم.