اِشکال آوردن بر این قصّه

 خط کشیدن: کنایت از باطل دانستن، به حساب نیاوردن.

 ( 3622) ابلهان مى‏گویند باین افسانه خط بطلان بکش زیرا که خطا و دروغ است‏. ( 3623) براى اینکه مریم در موقع حمل با کسى ملاقات نکرد و از خویش و بیگانه دور بود. ( 3624) ازبیرون شهر تا فارغ نشد به درون شهرنیامد. ( 3625) او با کسی ملاقات نکرد وتا وضع حمل او انجام نگرفت بشهر نیامد. ( 3626) وقتى هم که زائید بچه خود را بغل گرفته پیش خویشان خود برد. ( 3627) مادر یحیى کجا او را دید که این سخن را بگوید.

مولانا در این ابیات به اشکال انسان‌های خرده‌گیر و نادان اشاره می‌کند که می‌گویند‌: این حکایت‌ها افسانه است و باید روی همه آنها خط بطلان کشید‌، زیرا دروغ و اشتباه است. مولانا در پاسخ به این کوته‌نظران می‌گوید: بر فرض هم که مریم، مادر یحیی را به چشم ظاهر یا باطن ندیده باشد، تو پیام داستان و حاصل معنوی آن را دریاب و مانند کسی نباش که فقط افسانه‌‌ای شنیده و به ظاهر آن چسبیده است.

داستان حامل شدن مریم به عیسى (ع) در قرآن کریم (سوره مریم) آمده است. نیز داستان تولد یحیى را در سوره‏ هاى آل عمران، انعام، مریم، طه، و انبیاء توان دید. چنان که در سوره مریم مى‏خوانیم مریم از کسان خود جدا شد و به مکانى شرقى رفت. در آن جا روح بر او پدید شد و مژده فرزندى به وى داد. مریم گفت چگونه مرا فرزندى باشد که شوى ندیده‏ام و بد کاره نیستم. روح گفت حکم خدا چنین است. چنین خواسته است که تو با این کار آیتى باشى. پس او را درد زادن گرفت و نزد خرما بن رفت. و گفت کاش از این پیش مرده بودم و فراموش شده. ندا بدو رسید اندوهگین مباش پروردگارت از زیر پاى تو آبى روان ساخت خرما بن را بجنبان تا خرماى تازه برایت فرو ریزد.

بخور و بیاشام و شاد باش و اگر از آدمیان یکى را دیدى بگو من براى رحمان روزه نذر کرده‏ام و امروز با هیچ آدمى سخن نگویم. پس مریم کودک را برداشت و نزد قوم خود آمد.[1] ظاهر این آیه‏ها این است که مریم از آغاز حمل تا زمان زایمان از مردم خود کناره گرفته است، و در این مدت با مادر یحیى روبرو نشده، اما چنان که نوشته شد از این دیدار در انجیل لوقا و برخى روایتهاى عامه و خاصه سخن رفته است. در این صورت باید گفت میان آبستن شدن و وضع حمل فاصله زمانى بوده است.- و اللّه اعلم.

مولانا در این ابیات نخست گفته اعتراض کنندگان را مى‏آورد، سپس مى‏گوید این اشارتها رمزى است برای بیان حقیقت، و آن بیان بلندى رتبت بعض پیمبران است از بعض دیگر. چنان که غرض از داستانهاى افسانه یی معانی بلند آن داستانهاست.