جایگاه رفیع انسان(2)

 بحر: درکلام مولانا آن مرتبهْ کمالی است که در آن، مردان حق، به حق واصل می‌شوند و چون در آن مرتبه، عاشق و معشوق و عشق، یک وجود مطلق بی‌نهایت است،

سلیمان: کنایه از ولى حق، انسان کامل.

تا چو داود آب سازد: در قرآن کریم است «وَ أَلَنَّا لَهُ اَلْحَدِیدَ: آهن را براى او نرم ساختیم.» [3]

غیرت: از آن که خدا نمى‏خواهد ولى و حجّت او بر کسانى که لیاقت شناخت او را ندارند آشکار باشد.

ابر سعد: ابر باران دار.

جوى روان: استعاره از اسباب و وسیلتهاى مادى.

          نور از دیوار تا خور مى‏رود             تو بد آن خور رو که در خور مى‏رود

          زین سپس بستان تو آب از آسمان             چون ندیدى تو وفا در ناودان‏

560- 559 / د / 3

 آب آسمان: استعاره از «علم لدنى» که از جانب حق است.

زره ساختن دریا: تعبیری است از موج‌های ملایم دریاست که نشاط‌آور است.

خوابناکی: یعنی بی‌خبری از حقایق و اسرار و اشتغال به عالم مادی .

فضول: یعنی پرگویی حاصل از"جهل و خوابناکی".

ذوق آب آسمان: لذت معرفت حق است.

مرکب همت سوی اسباب راند: یعنی به عوامل مادی و ظاهری چسبیده است و پروردگار (مسبب الاسباب) را نمی بیند.

( 3795) ما همه مرغابیانى هستیم که دریا زبان ما را مى‏داند. ( 3796) پس سلیمان چون دریا و ما چون مرغیم که براى همیشه در دریا سیر مى‏کنیم‏. ( 3797) تو بهمراهى سلیمان بدریا برو تا دریا چون داود با سلسله امواج کوچک خود صد گونه زره براى تو بسازد. ( 3798) سلیمانى که گفتم در پیش همه حاضر است ولى غفلت است که با سحر خود دیده‏ها را مى‏بندد. ( 3799) تا ما نادان و خواب آلوده و بى‏ادب هستیم او در پیش ما بوده و ما از وى ملول هستیم‏ . ( 3800) تشنه‏اى که نمى‏داند صداى رعد ابر بارانى ایجاد مى‏کند صداى رعد براى او درد سر مى‏آورد . ( 3801) چشمش دنبال آب جوى زمین بوده و از ذوق آب آسمانى بى‏خبر است‏ . ( 3802) همت خویش را صرف اسباب نموده و بالطبع از مسبب مهجور مانده است .( 3803) کسى که بالعیان مسبب را ببیند کى بسبب‏هاى جهان دل مى‏بندد . (- او از مسبب در یک روز آن قدر نجات و رستگارى و توفیق مى‏یابد.

مولانا می‌گوید: همهْ ما استعداد ادراک حقایق و اسرار الهی را داریم و پروردگار و آنها که با او پیوند دارند، زبان دل ما را می‌دانند. "بحر" درکلام مولانا آن مرتبهْ کمالی است که در آن، مردان حق، به حق واصل می‌شوند و چون در آن مرتبه، عاشق و معشوق و عشق، یک وجود مطلق بی‌نهایت است، مولانا معتقد است با انسان کامل در این راه قدم بگذار تا دریا تو را بپذیرد. اگر با مردان کامل همره شوی، کاملان دیگر هم تو را می‌پذیرند. مولانا می گوید: در هر زمانه‌ای و در هر جا مرد حق را می‌توان یافت، اما پروردگار نمی‌خواهد که نااهلان آنها را ببینند. آنان که دیده معرفت دارند او را مى‏بینند، و به سوى او مى‏روند و به بحر دانش او مى‏پیوندند، اما آنان که توفیق شناسایى او را ندارند به علمهاى صورى قناعت کرده‏اند،مولانا ناآگاهان را به تشنه‌ای مانند می‌کند که نیاز به آب دارند، اما فکر می‌کنند که آب فقط درجوی پیدا می‌شود. صدای رعد را می‌شنوند و نمی‌دانند که آب از ابر‌ها فرو می‌ریزد.