تولد دوم و زندگی طیبه

 کذا: همچنین، چنین.

فِطام: بریدن از شیر مادر، بریدن، منظور این است که باید خود را از شیر دنیا باز گیریم.

لُقمانى: منسوب به لقمان ، کنایه از دانشمند، حکیم.

اِشکار پنهانى: یعنی دست یافتن به اسرار غیب،کنایه از واردهاى غیبى، معانیى که بر دل افاضه شود.

اَکول: خورنده. در نسخه اساس به فتح همزه ضبط شده (اَکول)، امّا در نسخه نیکلسون به ضم (اُکول) است. لغت نامه به نقل از فرهنگ معین آن را جمع اُکُل: خوراکى‏ها، گرفته و همین بیت را شاهد آورده است.

سُها: ستاره‏اى خرد در دنبال دُبِّ اکبر، و در اینجا کنایه از مطلق «ستاره» است.

صدسُها: یعنی ستاره‌های بسیار.

دَبور: بادى که (در شبه جزیره عربستان) از جانب جنوب وزد، مقابل باد شمال یا شرق که باد صبا باشد.

          فکر کآن از مشرق آید آن صباست             و آن که از مغرب دَبور باوباست‏

3055/ د / 4

اما «دبور» در بیت مورد بحث به معنى مطلق «جهت» به کار رفته است.

سور: مهمانى.

چار میخ: که در چهار سوى گنهکار مى‏کوفتند. و او را بدانها مى‏بستند چنان که نتواند جنبید، و گاه میخ‏ها را بر دست و پاى او مى‏کوفتند.

چار میخِ تنگنا: کنایه از رحم مادر.

أنجاس: جمع نجس: یعنی پلیدى ،ناپاکی‌ها.

عَنا: رنج، مشقّت.

مُعرِض: روى گردان.

کافر: منکر، باور نکننده.

‏( 50) وقتى آدمى جنین بود غذایش خون و تار و پودش از خون بود. ( 51) وقتى از خون باز گرفته شد غذایش شیر گردیده و از شیر باز گرفته شد لقمه غذا بدست گرفت‏. ( 52) وقتى از لقمه باز گرفته شود لقمانى شده و طالب یک مطلوب نهانى مى‏گردد. ( 53) اگر در رحم مادر کسى به جنین مى‏گفت که در بیرون از رحم عالمى هست در کمال نظم‏. ( 54) و یک زمین پر عرض و طول سبز و خرمى هست که در آن نعمتها و خوراکیهاى لذیذ وجود دارد. ( 55) و در آن جا کوهها دریاها دشتها بستانها باغها کشتزارها وجود دارد . ( 56) و بر بالاى آن آسمانى است بس بلند و روشن که آفتاب و ماه و ستارگان بى‏شمار در آن نور پاشى مى‏کنند . ( 57) نسیم‏هاى جنوب و شمال و دبور از هر طرف مى‏وزد باغها دارد و عروسیها و مجالس سور و سرور در آن بر پا است‏ . ( 58) عجایب آن عالم در وصف نمى‏گنجد تو در این جاى تاریک پر محنت چرا ایستاده‏اى؟ . ( 59) و در این جاى تنگ چهار میخ شده خون مى‏خورى و در میان نجاست و حبس و زحمت مقیم هستى‏ . ( 60) آن جنین بحکم حالتى که دارد منکر مى‏شد و از این رسالت اعراض کرده و کافر مى‏گردید . ( 61) و مى‏گفت اینکه مى‏گویى محال است و فریب است و غرور چرا که وهم کور و خیال کسى که عالمى را ندیده و هنوز آلت دیدن آن را کاملا ندارد از این معنى دور و تصور آن را نتواند کرد .

تا وقتی که انسان به صورت جنین در رحم مادر است، از خون تغذیه می‌کند؛ همین‌طور وقتی که انسان اسیر جنین دنیاست به ناپاکی‌ها و پلیدی‌ها آلوده است. اما انسان مؤمن و پایبند به اصول دینی و ارزش‌های معنوی، از طعام‌های ناپاک دنیایی اجتناب می‌کند‌. مؤمن صاحب‌دل خود را به حیات دنیوی و زندگانی عنصری مقید نمی‌کند، بلکه خود را به تولد دوم می‌رساند و زندگی طیبه می‌یابد. هنگامی که انسان از غذاهای حسّی بازگرفته شود، به حکیمی فرزانه مبدّل می‌گردد و خواهان صید اسرار ربّانی و حقایق پنهانی می‌شود. مولانا می‌گوید: وقتی برای جنین توصیف زیبایی‌ها و بهره‌های این جهان را می‌کنی، جنین روی بر می‌گرداند و باور نمی‌کند که دنیایی بهتر از رحم نیز وجود دارد، چنان که اهل دنیا مزایا و بهره‌های جهان دیگر را باور ندارند. «وهم کور تصویری ندارد» یعنی نمی‌تواند تصور ذهنی از چیزی داشته باشد، زیرا چیزی را ندیده است تا در ذهن تصویر کند.