( 156)ای خورندهْ خون خلق از راه بَرد |
|
تا نه آرد خون ایشانت نبرد |
( 157)مال ایشان خون ایشان دان یقین |
|
زآنکه مال از زور آید در یمین |
( 158) مادر آن پیل بچگان کین کشد |
|
پیل بچّه خواره را کیفر کشد |
( 159)پیلبچه میخوری ای پارهخوار |
|
هم بر آرد خصم پیل از تو دمار |
( 160) بوى رسوا کرد مکر اندیش را |
|
پیل داند بوى طفل خویش را |
برد: (اسم است به معنى فعل امر) دور شو.
در میانه بىدلى دَه چوب خورد بىگناهى که برو از راه برد
2467 / د / 6
نبرد آوردن: کنایه از گردن گیر شدن: کین خواستن. (انذارى است آزار دهندگان مردم را، تا دست از اذیت خلق بکشند و به مال و جان آنان تعرض نکنند).
مال ایشان: گرفته از حدیث است «حُرمَةُ مالِ المُسلِمِ کَحُرمَةِ دَمِه.»[1] در اصول کافى از امام صادق (ع) از رسول خدا آمده است: «سِبابُ المُؤمِنِ فُسوق وَ قتالُهُ کُفر وَ أکلُ لَحمِهِ مَعصِیَة وَ حُرمَةُ مالِهِ کَحُرمَةِ دَمِه. [2]
یمین: جانب راست، دست راست، و در این بیت کنایت از «ملکیت» است.
کین کشیدن ما در پیل بچگان را: کنایه از انتقام الهى.
پاره: رشوت.
پاره خوار: یعنی کسی که رشوه یا تلکه می گیرد
خصم: خصومت، دشمنى.
خصم پیل: یعنی خصمِ پیل مانند، که همان قدرت حق یا آگاهی مردان حق است.
( 156) اى کسى که خون خلق را با خونسردى همىخورى از راه دور شو تا خون آنها گرفتار نبرد و جنگت نکند. ( 157) مال مردم همانا خون مردم است زیرا که مال از نیرو بدست مىآید و خون مىخورد تا مال بدست آورد. ( 158) اگر خوردى مادر آن فیل بچه تلافى کرده فیل بچه خور را مىکشد. ( 159) اى مال مردم خور فیل بچه را مىخورى و دشمنى فیل دمار از روزگارت بر مىآورد. ( 160) شخص مکار را بو رسوا مىکند چرا که فیل بوى خصم خود را مىشناسد.
ای کسی که خون خلق الله را میخوری! از سر راه کنار برو تا خون آنها، تو را گرفتار نسازد. یقین بدان که مال بندگان خدا، مانند خون آنان بر تو حرام است؛ زیرا آن اموال بر اثر رنج و زحمت حاصل شده است. اشاره به حدیث نبوی است که «حرمة مال المسلم کحرمة دمه؛ مال مسلمان، همانند خونش حرام است».[3]
محمدرضا افضلی تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد .... |