دانشمندی که از دانشش استفاده می شود، از هزار عابد بهتر است . [پیامبر خدا صلی الله علیه و آله]
عرشیات
شرح وتفسیرمثنوی دفترسوم(40)
دوشنبه 94 دی 21 , ساعت 6:51 عصر  

فراموشیِ حق، قبض و تنگ‌دلی می‏آورد

( 358)قبض دل قبض عوان شد لاجرم

 

گشت محسوس آن معانی زد علم

( 359)غصه‌ها زندان شده است و چارمیخ

 

غصه بیخ است و بروید شاخ بیخ

( 360)بیخ پنهان بود هم شد آشکار

 

قبض و بسط اندرون بیخی شمار

( 361)چون‌که بیخ بد بود زودش بزن

 

تا نروید زشت‌خاری در چمن

( 362)قبض دیدی چاره‌ْ آن قبض کن

 

زآن‌که سرها جمله می‌روید ز بن

( 363)بسط دیدی بسط خود را آب ده

 

چون بر آید میوه با اصحاب ده

 عَوان: سرهنگ دیوان، مأمور دولت.

عَلَم زدن: یعنی جلوه کرد و آشکار شد.

بسط: شادی حاصل از توفیق و امید به عنایت حق است.

روییدن: رویانیدن. (بیخ شاخ مى‏رویاند).

آب دادن بسط: یعنی به ثمر رساندن و گسترش دادن حالت خوشی که در اثر عنایت حق و با یاد او دست می‏دهد.

 ( 358) گرفتگى دل بگرفتگى سختى بدل شده آن معنى محسوس گردیده و بیرون مى‏آید. ( 359) گرفتگى‏ها به زندان و چهار میخ مبدل مى‏شود چرا که گرفتگى بمنزله ریشه است و در این وقت همان ریشه شاخ و برگ پیدا مى‏کند. ( 360) بیخ و ریشه پنهان بود آشکار گردید و یقین بدان که قبض و بسط درونى بمنزله بیخ است‏. ( 361) وقتى ریشه بدى دیدى زود او را بکن تا یک خار زشتى در چمن وجودت سبز نشود. ( 362) اگر گرفتگى دیدى هر چه زودتر چاره کن زیرا که شاخه‏ها همیشه از بن مى‏روید. ( 363) اگر بسط و انبساط دیدى این ریشه را آب بده وقتى شاخ و برگ پیدا کرده و ثمر داد از ثمره آن یاران را هم بى‏نصیب نگذار.

جان کلام این است که فراموشیِ حق، قبض و تنگ‌دلی می‏آورد. مولانا در ادامه، حال بنده‏ای که ذکر حق را فراموش کرده، به دزدی تشبیه می‏کند که عذابِ وجدان، او را می‏آزارد. وی غالباً می‏اندیشد که گنه‌کاران هم راهی به خدا دارند و از کار خود رنج می‏برند. لذا می‏گوید: آن قبض دل و عذاب وجدان ناچار به دست‌گیری دزد از جانب مأموران حکومت می‏انجامد و آن‌چه در ذهن بود صورت می‏گیرد.

مولانا می گوید: چون سالک از یاد خدا غافل شود، نخست در دل وى گرفتگى پدید آید، و این انذارى است او را. اگر باز گشت، و به خدا روى آورد، گرفتگى بر طرف شود، و گر نه بر آن بیفزاید. و چنان که در نخستین بار گرفتار گرفتگى دل مى‏شود و اگر ترک نکرد، سرانجام گرفتار چنگ عوان مى‏گردد. خطا کار نیز اگر به قبض دل اهمیت ندارد و توبه نکرد گرفتار عذاب آخرت خواهد شد.

          اى دریده پوستین یوسفیان             گرگ برخیزى از این خواب گران‏

          گشته گرگان یک بیک خوهاى تو             مى‏درانند از غضب اعضاى تو

3663- 3662 /د4.


نوشته شده توسط محمدرضا افضلی | نظرات دیگران [ نظر] 
درباره وبلاگ

عرشیات

محمدرضا افضلی
تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد ....
اوقات شرعی
فهرست اصلی
بازدید امروز: 451 بازدید
بازدید دیروز: 514 بازدید
بازدید کل: 1402077 بازدید

شناسنامه
صفحه نخست
پست الکترونیک
پارسی بلاگ
فهرست موضوعی یادداشت ها
دین . عرفان . مثنوی .
نوشته های پیشین

اردیبهشت 92
خرداد 92
تیر 92
مرداد 92
شهریور 92
مهر 92
آبان 92
آذر 92
دی 92
بهمن 92
اسفند 92
فروردین 93
اردیبهشت 93
خرداد 93
تیر 93
مرداد 93
شهریور 93
مهر 93
آبان 93
آذر 93
دی 93
بهمن 93
اسفند 93
فروردین 94
اردیبهشت 94
خرداد 94
تیر 94
مرداد 94
شهریور 94
مهر 94
آبان 94
آذر 94
دی 94
بهمن 94
اسفند 94
فروردین 95
اردیبهشت 95
خرداد 95
تیر 95
مرداد 95
شهریور 95
لوگوی وبلاگ من

عرشیات
لینک دوستان من

معماری نوین
اشتراک در خبرنامه

 
لیست کل یادداشت های این وبلاگ

شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(222)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(221)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(220)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(219)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(218)
[عناوین آرشیوشده]