باقى قصّه اهل سَبا

صِبا: کودکى، هوى و هوس.

اهلِ صبا: یعنی نادان و ناآگاه

مُحسن: نیکویى کننده.

چه رنجم مى‏شوى: چرا فراوان اندرزم مى‏دهى و مرا به رنج مى‏افکنى؟

باعِد بَینَنا: برگرفته از قرآن کریم است:« فقالُوا رَبَّنا باعِدْ بَیْنَ أَسْفارِنا»:پس قوم سبا گفتند: خدایا ما را از یکدیگر دور کن.[1]

شَینُنا...: زشتى ما، ما را بهتر است. بگیر زینت ما را.

یَطلُبُ الإنسانُ...: آدمى در تابستان زمستان را مى‏جوید، و چون زمستان آید آن را نمى‏پسندد.

فَهوَ لا یَرضى...: پس همیشه او به هیچ حالى خشنود نیست. نه به تنگى، نه به زندگى فراخ.

قُتِلَ الإنسانُ ما أکفَرَهُ: کشته باد آدمى چه ناسپاس است.[2]

کُلَّما نالَ...: هر زمان به هدایتى رسد آن را منکر شود. هر زمان به رستگاریى نائل شود آن را نادیده مى‏گیرد.

 ( 364) اهل سبا که چون بچه‏ها خام بودند کفران نعمت اشخاص گرامى را کار خود قرار داده بودند. ( 365) مثلا با کسى که به آنها احسان کرده بود بجدال بر مى‏خاستند. ( 366) (کار آنها بعین مثل این بود که بگویند) که این نیکویى براى من لزومى ندارد من از این نیکى در زحمتم چرا بخود رنج داده و براى من آن را مهیا مى‏سازى‏. ( 367) از راه لطف این نیکویى را از من دور نما من چشم نمى‏خواهم زود مرا کور کن‏. ( 368) آرى اهل سبا گفتند خدایا ما را از هم دور کن پریشانى و بد حالى براى ما بهتر است خوشى ما را از ما بگیر. ( 369) ما این ایوان و باغ را نمى‏خواهیم نه روزگار خوش و نه امنیت و نه فراغت هیچ یک را لازم نداریم‏. ( 370) این شهرهاى نزدیک هم که داریم بد است آن بیابان خوب است که در آن جا جانوران درنده هستند. ( 371) انسان در تابستان خواهان زمستان است ولى وقتى زمستان رسید منکر سخن خود شده و آن را بد مى‏داند. ( 372) این موجود بهیچ حالتى راضى نمى‏شود هم از سختى مى‏نالد و هم از زندگانى راحت شکایت مى‏کند. ( 373) مرده باد این موجود که چقدر کفران نعمت مى‏کند و هر چه براستى و رستگارى نزدیک مى‏شود آن را انکار مى‏کند.

 مولانا با استناد به آیهْ 19سوره سبا که قوم سبا از پروردگار درخواست می کنند: «خدایا ما را از یکدیگر دور کن زشتی و عیب مابرای ما خوب است» ، زیورها وخوبی های ما رابگیر. می گوید: درسورهْ سبا می خوانیم که خداوند برای این قوم شهرها وباغهای آبادی ساخته بود که میان آنها آزادانه رفت وآمد وسفر می کردند، وناسپاسی آنها باعث قهر الهی شد. نکتهْ حائز اهمیّت این که مولانا وصف حالِ قوم سبا را شامل همهْ افراد بشر می بیند: آدمی در تابستان آرزوی زمستان می کند، وچون زمستان می آید از آن بیزار می شود، وهرگز به یک حال خشنود نیست، نه به تنگی ونه به زندگی گسترده وپرنعمت. انسان به دست خود کشته می شود وچه نا سپاس است، هرگاه که هدایت به سوی او می آید آن را نمی پذیرد.