سوزاندن هوای نفس

 اُقتُلُوا أنفُسَکُم: برگرفته از قرآن کریم است «وَ إِذْ قالَ مُوسى‏ لِقَوْمِهِ یا قَوْمِ إِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَکُمْ بِاتِّخاذِکُمُ اَلْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلى‏ بارِئِکُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ»: و هنگامى که موسى مردم خود را گفت اى مردم من، شما با گزیدن گوساله [به خدایى‏] بر خود ستم کردید پس باز گردید به آفریده‏تان پس بکشید خود را این بهتر است شما را نزد آفریدگارتان.[1]

 سَنِى: برجسته، گزیده.

خار سه سو: خار خسک. کنایه از آسیب رسانى که نرمى نداشته باشد، که در آن هموارى نباشد، چنان که خار سه سو را به هر جانب که نهند بُرنده است.

و با به از صبا: کنایه از کفران نعمت است. چنان که قوم موسى (ع) از رسیدن «مَنّ وَ سَلوى» شکایت کردند و پیاز و سیر و عدس خواستند. خداوند آنان را به گناه این ناسپاسى کیفر کرد و در تیه سر گردان شدند.

ناصحان: پیمبرانى که براى ارشاد آنان آمده بودند.

فسوق: تبهکاری، از فرمان خدا بیرون شدند، سرکشى کردن.

 ( 374) بلى نفس انسان این طور است و بهمین جهت کشتن او لازم شده و خداوند در قرآن «فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ» فرموده است . ( 375) نفس چون خار سه گوشه است که از هر طرف مى‏خلد و تو از زخم او خلاصى ندارى‏ . ( 376) پس این خار را با آتش ترک هوا بسوزان و دست بدامان یار نیکو کار بزن . ( 377) چون اهل سبا کفران نعمت را از حد و اندازه بیرون بردند و همى‏گفتند در نزد ما و با بهتر از نسیم صبا است‏. ( 378) چون ناصحین آنها نصیحت کرده از فسق و کفر مانع مى‏شدند. ( 379) قصد کشتن آنها را کرده و تخم فسق و کفر و فساد مى‏کاشتند.

مولانا می گوید: این نفس ماست که در هیچ حالتی راضی نیست و به همین دلیل کشتن آن واجب است. «آن سنی» حضرت موسی است که مطابق آیه 54 سوره بقره، به گوساله‌پرستان می‌گوید: به سوی خدای خود برگردید و نفس‌های خود را بکشید. مولانا می‌گوید: نفس ما مثل خاری است که از همه طرف تیغ دارد و هیچ طرف از آن در امان نیستی. علاج آن فقط و فقط سوزاندن است؛ آن هم با آتش ترک هوا و یاری خواستن از مردان حق.