ای دلم مولای او

 درمانده در دست یهود: اشاره است به مخالفت یهودیان با رسول (ص) در سال‏هاى آغازین هجرت و بهانه جویى‏ها و کارشکنى‏هایى که کردند.

حبس ثمود: اشاره دارد به داستان صالح و قوم او که در دفتر اول بیت (3307) گذشت

یا لَیتنى: برگرفته از قرآن کریم است «یَوْمَ یَنْظُرُ اَلْمَرْءُ ما قَدَّمَتْ یَداهُ وَ یَقُولُ اَلْکافِرُ یا لَیْتَنِی کُنْتُ تُرابا»ً: روزى که آدمى بدان چه با دو دست خود از پیش فرستاده است بنگرد و کافر گوید کاش خاکى مى‏بودم (کاش محشور نمى‏شدم.[1]

نَزه: پاکیزه، خوب.

خود زان سو است: یعنی در راه خدا نیست, گمراه است.

صبح نزدیک است: برگرفته از قرآن کریم است: إِنَّ مَوْعِدَهُمُ اَلصُّبْحُ أَ لَیْسَ اَلصُّبْحُ بِقَرِیبٍ: وعده‏گاه آنان بامداد است آیا بامدادان نزدیک نیست.[2]

 ( 405) او مى‏گوید بار الها در فراق دیدار روى تو صبرم به آخر رسید. ( 406) من چون احمد (ص ع) هستم که در دست یهود اسیر باشد یا چون صالحم که در حبس قوم ثمود باشد. ( 407) اى کسى که بجان پیمبران سعادت بخشیده‏اى یا بکش یا بطرف خود بخوان یا خود بیا. ( 408) کافران تاب فراقت را ندارند تا چه رسد بیاران کفار در وقت عذاب « یا لَیْتَنِی کُنْتُ تُراباً » مى‏گویند.( 409) این است حال کسانى که از تو دورند حال کسانى که از آن تو هستند در فراق تو چه سان خواهد بود.( 410) حق مى‏فرماید آرى اى دل پاک همین است که مى‏گویى ولى از من بشنو و صبر کن که صبر بهتر است‏. ( 411) سخن نگو و خاموش باش که صبح نزدیک است و ساعت بیرون آمدن در کار رسیدن است صبح نزدیک است ساکت باش و جوش و خروش نکن من براى تو در کوششم کوشش تو لزومى ندارد.

روح اسیر در زندان جسم با زبان حال به خداوند می‌گوید: پروردگارا! کاسه صبرم لبریز شده و در فراق ذات تو و دیدار جمال تو بی‌تاب شده‌ام. پروردگارا! من نیز مانند حضرت رسول(ص) در دست یهودیان گرفتار شده‌ام و مانند حضرت صالح در زندان ثمودیان به سر می‌برم. «دل حق جو» و در حقیقت همان روح عاشقان حق است، خود را مانند پیامبرانی می‌بیند که از منکران و دشمنان آزار می‌دیدند. ای خدایی که به جان پیامبران سعادت می‌بخشی! یا مرا بکش و یا به آستانت فراخوان و یا با صفات جمالی بر من تجلی کن. ای خدا! حتی کافران تاب جدایی و دوری تو را ندارند و می‌گویند: ای کاش ما همان خاک بی‌جان بودیم و گناه نکرده بودیم تا از لقای حق دور بمانیم!. وقتی که حال کافران این باشد، پس حال کسی که به تو منسوب است چگونه خواهد بود. حضرت حق به روح اهل وصال امید می‌دهد‌ که، ای روح پاک! آری، همین‌طور است که می‌گویی، تو واقعاً عاشقی، ولی از من خوب بشنو و شکیبا باش که شکیبایی بهتر است. زیرا سپیده صبح نزدیک است؛ خموش باش و کمتر فغان کن؛ چراکه من برای تو می‌کوشم و تو در تکاپو و التهاب مباش.