عاشقان حق را هر جریانی با خود نمی‌کشاند(ادامه2)

 قرب: نزدیکى بنده است به حق با برداشتن آن چه میان بنده و حق حائل است، از طریق عبادت و طاعت. «منّت خداى را عزّ و جلّ که طاعتش موجب قربت است.» (گلستان سعدى) طبق گر از طبق دور نبودن: نزدیک بودن صانع به مصنوع. (کنایت از نزدیک بودن بنده به خدا.) (مى‏پندارى به حق نزدیکى، لیکن نشانى از آن در تو دیده نمى‏شود.)

طبق گر: یعنی سازنده طبق و در این‌جا اشاره به پروردگار است.

کرامت: کارهای خارق عادت که حاصل تجلی قدرت حق در اولیاء‌الله است. 

کار و کیا: یعنی توانایی و بزرگی، جلال و شکوه.

آهن از داود: مطابق روایات آهن در دست داوود نبی نرم می شد واز آن زره می ساخت،قرآن هم به این امر اشاره دارد.

قرب خلق و رزق...: اشاره است به قرب عام و قرب خاص. در برخى نعمت‏هاى خدا همگان سهیم‏اند چنان که در مرزوق بودن، حیات داشتن، و آن را «قرب دانى» نامیده‏اند. امّا قرب به معنى نزدیکى به حق و تَخلُّق به اخلاق اللَّه، آن خاص اولیاست و در بیت بعد گوید در این قرب لیاقت باید، چنان که آفتاب بر کهسارى تابد تأثیر پذیرد و زر پدید آرد و بر بید تابد و بید از آن بهره نگیرد. شاخى که تر است از آن بارور گردد و شاخ خشک سخت تر شود.

طرى: یعنی با طراوت, تازه‌تر.

ثمار: جمع ثمر: میوه.

شاخ خشک و قربت آفتاب:

          خشک گوید راستم من کژ نیَم             تو چرا بى‏جرم مى‏برّى پیَم‏

          باغبان گوید اگر مسعودیى             کاشکى کژ بودیى تر بودیى‏

          جاذب آب حیاتى گشتیى             اندر آب زندگى آغشتیى‏

2697- 2695 / د /2

( 701) تو از قرب حق چه توهم کرده‏اى؟ در صورتى که یک طبق فروشى از طبق خود دور نیست‏. ( 702) نمى‏بینى که مقربان اولیا صد گونه کرامت و کار بزرگوارى دارند؟. ( 703) آهن در دست داود چون موم مى‏شود ولى موم در دست تو چون آهن است‏. ( 704) قرب خلق و روزى براى عموم مردم است ولى قرب وحى و عشق مخصوص اشخاص مکرم است‏ ( 705) قرب عمومیت دارد و براى هر نوعى از انواع هست خورشید هم بر کوه و هم بر زر مى‏تابد ( 706) ولى آفتاب با زر قربى دارد که با بیابان آن را ندارد. ( 707) شاخه خشک و تر هر دو در معرض آفتابند کى آفتاب از هر یک از آنها محجوب است‏. ( 708) ولى قرب آن شاخه تازه که میوه‏هاى پخته و شیرین مى‏دهد کى براى شاخه خشک وجود دارد. ( 709) نگاه کن و ببین آیا شاخه خشک از قرب آفتاب جز خشک شدن نصیب دیگرى دارد؟

سخن از مدعیانی است که از «قرب حق» بهره‌‌ای ندارند و فقط «توهم می‌کنند» که به خدا نزدیک‌اند. مولانا نمونه‌ای از کرامت اولیا را در داوود(ع) یاد می‌کند که از آهن زره می‌ساخت[1]. او می‌گوید: مدعیان به عکس اولیا هستند؛ یعنی اگر موم نرم را در دستشان بگذاری، چون آهن سخت می‌شود. هر آدمی با آدم‌های دیگر قرب دارد و رزق این دنیا را می‌خورد، اما «قرب وحی عشق» را به همه نمی‌دهند و خاص «این کرام» و مردان حق است. در این سخن«قرب حق» را به تابش خورشید تشبیه شده است که به اعتقاد قدما، بعضی از موادّ عالم خاک در اثر تابش آن، سنگ قیمتی می‌شود؛ و زر را در این‌جا باید به همین معنا گرفت. مدعیان مانند درخت بید، با این‌که نور و رزق حق به آنها می‌رسد اما حاصلی نمی‌دهند.