چرب کردن مرد لافى لب و سبلت خود را هر بامداد به پوست دنبه،

و بیرون آمدن میان حریفان که : من چنین خورده‏ام و چنان

امتحان و آزما‌یش الهی رسوا‌کننده است

 مُستَهان: سبک سر، خوار.

سبلتان: تثنیه سبلت.

منعَمان: نعمت دادگان، مالداران، ثروت مندان.

در انجمن: یعنی درمهمانی، در میان جمع.

نوید: به معنى خوش خبرى، بشارت و مژده.

رمز: یعنی اشارت. (دست بر سبیل خود مى‏نهاد که این نشان لوت چرب است).

بى‏طَنین: خاموش، بى‏آواز، بى‏سر و صدا.

أبادَ اللَّهُ کَیدَ الکاذِبین: خدا مکر دروغ‏گویان را تباه کند.

بر آتش بر نهادن: آزار دادن، گرسنه نگه داشتن.

او: مى‏توان اشاره به شکم ، نیز عیب و کژ باختن باشد.

یَنفَعَنَّ الصَّادِقینَ: برگرفته از قرآن کریم است هذا یَوْمُ یَنْفَعُ اَلصَّادِقِینَ صِدْقُهُمْ: این روزى است که راستگویان را راست گفتن شان سود دهد.[1]

گفت اندر کژ مخسب اى محتلم: ظاهراً اشاره است به حدیث «لا یَنامُ الرَّجُلُ عَلى وَجهِهِ وَ مَن رَأیتُمُوهُ نائماً عَلَى وَجهِهِ فَأنبِهُوه: مرد بر رو نخوابد و کسى را که دیدید بر رو خوابیده آگاهش سازید.»[2] و حدیثى که در مسند احمد دیده مى‏شود «إِذا أوَیتَ اِلَى فِراشِک فَتَوضَّأ وَ نَم عَلى شِقِّکَ الأیمَن: چون به سوى رختخواب روى وضو گیر و بر جانب راست بخواب.»[3] از این روایت‏ها و مانند آن آشکار است که به رو خوابیدن مکروه است. بنا بر این، محتمل است مقصود از «اندر کژ خسپیدن» به رو خوابیدن باشد.

 مُحتَلِم: خواب رفته، خوابیده. که محتلم گردد در خواب، دور از حقیقت.

آن چه دارى وانما: نفاق و دو رویى را به یک سو نه. راستگو و راست کردار باش.

فَأستَقِم: گرفته از قرآن کریم است فَاسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَکَ وَ لا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ: پس استوار باش چنان که فرمان داده شده‏اى و هر که توبه کرد با تو، و ستم مکنید که او بدان چه مى‏کنید بیناست.[4]

( 732) مرد سبک مغزى قطعه‏اى دنبه پیدا کرده هر روز صبح سبیلهاى خود را با آن چرب مى‏کرد . ( 733) و میان دولتمندان مى‏رفت که یعنى من طعام چرب و لذیذ خورده‏ام‏ . ( 734) و دست به سبلت خود مى‏کشید و با رمز و اشاره حالى مى‏کرد که سبلتم را نگاه کنید . ( 735) که این گواه صدق گفتار و نشان خوراک چرب و شیرین است‏ . ( 736) ولى شکمش باو جواب مى‏داد که خدا مکر کفار را نابود کند . ( 737) الهى سبیلت ببریدن برود که مکر تو ما را بر سر آتش گرسنگى نشانده است‏. ( 738) اگر لاف زشت تو نبود لا اقل یک نفر شخص با سخاوت بما رحم مى‏کرد . ( 740) خداوند فرموده است که دروغ نگو که راستى راستگویان به آنها سود مى‏رساند. ( 741) اى که محتلم شده‏اى در سوراخ خود کج مخواب و آن چه دارى بنما و راست بایست‏ . ( 742) اگر عیب خود را نمى‏گویى لا اقل ساکت باش و از دروغ و تزویر خود را بکشتن نده‏ .

مولانا حکایت کوتاه دیگری در نقد مدعیان فرومایه که خود را در صف اهل کمال جا می‌زنند، نقل می‌کند: مردی بینوا و ریاکار، هر بامداد سبیل خود را با دنبه‌‌ای چرب می‌کند و به ضیافت توانگران می‌رود و مدعی می‌شود که من فلان غذای چرب و شیرین خورده‌ام و حاجتی به غذاهای شما ندارم. روزی گربه‌ای می‌آید و آن دنبه را می‌برد. کودک خرد‌سال او سراسیمه می‌رود که به پدر لاف‌زن خود این خبر را برساند، و پدر را در میان آن جمع، گرم لاف‌زدن می‌یابد؛ بی‌هیچ ملاحظه‌ای می‌گوید: بابا‌جان! آن دنبه‌‌ای را که هر روز سبیلت را چرب می‌کردی، گربه دزدید و برد. مردک لاف‌زن خود را می‌بازد و حضّار به خنده می‌افتند و بدین‌سان او رسوا می‌شود. بنابراین در این جهان, هیچ ادعا‌یی پایدار نمی‌ماند و بالأخره در امتحانات روزگار دعاوی بی‌اساس برملا می‌شود.