آمن بودن بلعم باعور که امتحان‏ها کرد حضرت او را و از آنها روى سپید آمده بود 

 بلعم یا بلعام: از زهاد بنی‌اسرائیل و معاصر موسی بود که به دشمنی با موسی برخاست و رانده درگاه شد.

مهین: یعنی خوار و رانده درگاه.

او: اشاره است به لاف زنانى که ظاهر خود را مى‏آرایند و فقر و درویشى مى‏نمایاند، اما درونشان تاریک است و از جمله آنان بلعم و ابلیس. نیز اشارت به مرد لافى که سبیل خود را چرب مى‏کرد.

نفرین سبلت کردن: کنایه از طعنه زدن به دعوى ظاهرى مدعى، و آرزوى رسوا شدن او کردن.

آن‌چه پنهان می‌کند: فقر و گرسنگی است. لاف باعث می‌شود که کرم بزرگان و مردان حق، یا کرم خداوند از ما برگردد.

از بهار لافیدن: استعارت از دعوى رسیدن به حق.

در دى بودن: استعارت از نقصان و قصور داشتن.

وا داد: رد کردن.

          ز آن که تأویل است واداد عطا             چون که بیند آن حقیقت را خطا

3742/ د / 1

علم بیرون زدن: یعنی آشکار شدن. به دنبال قبول دعای شکم آن مرد.

گفت حق گر فاسقی و اهل صنم : پروردگار دعای فاسق و بت پرست را هم می‌پذیرد.

لئام: جمع لئیم.

علم بیرون زدن: کنایه از آشکارا گردیدن حقیقت. ظاهر شدن گرسنگىِ لافى.

اهل صنم: بت پرست، کافر.

مرا خوانى: اشاره است به آیه وَ قالَ رَبُّکُمُ اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ: و گفت پروردگارتان مرا بخوانید تا دعاتان را بپذیرم. [1].

شَخولیدن: یعنی نالیدن‌, سر و صدا کردن، صفیر زدن براى اسب هنگام آب خوردن.

          مى‏شَخولیدند هر دم آن نفر             بهر اسبان که هلا هین آب خور

4293 / د /3

غول: عامل گمراهی.

 مولانا می‌گوید: اما بلعم و ابلیس که هر دو سالیانی در آزما‌یش الهی توفیق داشتند؛ در آخرین آزما‌یش رسوا شدند.

 رنگ ریختن: رنگ باختن. کنایه از ترسیدن.

راستى را غلام شدن: حقیقت را پیش گرفتن، دروغ و لاف را ترک گفتن.

کرام: اشاره به مردان حق است.

ذوق راستی: یعنی لذت راستگویی

محتوای مضمونی این ابیات پیرامون لزوم اجتناب از دروغ و لاف زدن ،ولذت راستگویی تاکید دارد ، همانگونه که در قرآن کریم و حدیث‏هاى نبوى و امامان (ع) بر راستگویى تاکید فراوان شده است و راستگویى موافقت درون است با برون که از آن به «صدق» تعبیر کنند. اگر بنده خود را جز آن چه هست بنمایاند، پروردگار چندى بر او بپوشاند و چون از حد بگذراند رسوایش سازد در چنان حال اگر باز به خدا رو آرد و از گناه خود عذر خواهد او را بپذیرد که لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِی لَشَدِیدٌ. [2]