آن که حساب نفس خود کرد سود برد ، و آن که از آن غافل ماند زیان دید ، و هر که ترسید ایمن شد و هر که پند گرفت بینا گردید . و آن که بینا شد فهمید و آن که فهمید دانش ورزید . [نهج البلاغه]
عرشیات
شرح وتفسیرمثنوی دفترسوم(118)
جمعه 95 اردیبهشت 3 , ساعت 8:47 عصر  

گلستان معرفت، هدیهْ انبیا(ادامه)


 ( 1118)راجعون گفت و رجوع این سان بود

 

که گله وا گردد و خانه رود

( 1119)چون‌که وا گردید گله از ورود

 

پس فتد آن بز که پیش آهنگ بود

( 1120)پیش افتد آن بز لنگ پسین

 

اضحک الرجعی وجوه العابسین

( 1121)از گزافه کی شدند این قوم لنگ

 

فخر را دادند و بخریدند ننگ

( 1122)پا شکسته می‌روند این قوم حج

 

از حرج راهی است پنهان تا فرج

( 1123)دل ز دانش‌ها بشستند این فریق

 

زآن که این دانش نداند آن طریق

( 1124)دانشی باید که اصلش زآن سر است

 

زآن که هر فرعی به اصلش رهبر است

( 1125)هر پری بر عرض دریا کی پرد

 

تا لدن علم لدنی می‌برد

 راجعون: باز گردنده‏ها. جمع «راجع» را مصدر «رجوع» به معنى باز گردیدن. این کلمه در چند آیه از قرآن کریم آمده است.[1]

أضحَکَ الرُّجْعى‏: باز گشت، چهره ترش رویان را خنداند.

از حرج راهی است پنهان تا فرج: اشاره دارد به آیات:«وَأَمَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُ جَزَاءً الْحُسْنَى وَسَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا یُسْرًا »:و اما کسى که ایمان آورد و عمل صالح انجام دهد، پاداشى نیکوتر خواهد داشت؛ و ما دستور آسانى به او خواهیم داد.»[2] و:«لَا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا مَا آتَاهَا سَیَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ یُسْرًا »:خداوند هیچ کس را جز به مقدار توانایى که به او داده تکلیف نمى‏کند؛ خداوند بزودى بعد از سختیها آسانى قرار مى‏دهد![3] و:«فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا. إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا »:به یقین با (هر) سختى آسانى است!(آرى) مسلّماً با (هر) سختى آسانى است.[4]

دانش‌ها: همان علوم اهل ظاهر و هنرهای این جهانی است.

اصلش ز آن سر است: یعنی از علم الهی نشأت یافته است.

علم لدنی: همان علم است که از جانب پروردگار است و با آن می‏توان به سوی حق پرواز کرد.

( 1118) از راجعون تمجید فرموده‏اند و رجوع این است که گله از چرا بر گردد و بخانه برود . ( 1119) وقتى گله باز مى‏گردد آن بز که پیش آهنگ بوده و از همه جلوتر بود از همه عقب مى‏ماند . ( 1120) آن بز لنگ پس مانده پیش افتاده و روى ترش رویان را بر گشتن او خندان مى‏سازد . ( 1121) گزاف نگفتم که این قوم لنگ شده‏اند زیرا که آنها فخر را داده و ننگى خریدند . ( 1122) آنها با پاى شکسته بحج مى‏روند آرى از حرج و سختى بفرج و گشایش راه پنهانى هست‏ . ( 1123) این قوم دل را از دانشها شستند براى اینکه این دانش باین راه آشنا نیست‏ . ( 1124) اینجا دانشى لازم است که از آن سو آمده باشد و اصلش در آن طرف باشد چرا که فرع است که مى‏تواند کسى را به اصل خود راهنمایى کند . ( 1125) هر پرى چگونه ممکن است عرض دریا را بپرواز طى کند علم لدنى است که به لدن پى مى‏برد و بنزد او راهنمایى مى‏کند .

مولانا می‏گوید: مردان حق اگر ظاهراً لنگ و بی چیز و ناتوان‏اند، بی‌دلیل و از روی دروغ و ریا نیست. اینها به میل و رغبت، خواری دنیا را بر «فخر» آن ترجیح داده‌اند. اینها با همین ظاهر ناتوان به مقصد می‏رسند، زیرا در هر تنگی و سختی راهی به گشایش وجود دارد. این علم الهی است که آدمی ‏را تا بارگاه خداوند می‏رساند. حال که انسان چنین شایستگی‌ای دارد که می‏تواند از بادهْ خوش‌گوار معارف ربّانی و حقایق الهی مست شود و بر وسعت دریای حقیقت پرواز کند. پس چرا علمی‏ را بیاموزد که باید سینه را از آن شست و پاک نمود.



[1] - (بقره: 46 و 156، انبیاء، مؤمنون: 60)

[2] - کهف،ایه88

[3] - طلاق،ایه7

[4] - شرح،آیه5و6

 


نوشته شده توسط محمدرضا افضلی | نظرات دیگران [ نظر] 
درباره وبلاگ

عرشیات

محمدرضا افضلی
تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد ....
اوقات شرعی
فهرست اصلی
بازدید امروز: 455 بازدید
بازدید دیروز: 514 بازدید
بازدید کل: 1402081 بازدید

شناسنامه
صفحه نخست
پست الکترونیک
پارسی بلاگ
فهرست موضوعی یادداشت ها
دین . عرفان . مثنوی .
نوشته های پیشین

اردیبهشت 92
خرداد 92
تیر 92
مرداد 92
شهریور 92
مهر 92
آبان 92
آذر 92
دی 92
بهمن 92
اسفند 92
فروردین 93
اردیبهشت 93
خرداد 93
تیر 93
مرداد 93
شهریور 93
مهر 93
آبان 93
آذر 93
دی 93
بهمن 93
اسفند 93
فروردین 94
اردیبهشت 94
خرداد 94
تیر 94
مرداد 94
شهریور 94
مهر 94
آبان 94
آذر 94
دی 94
بهمن 94
اسفند 94
فروردین 95
اردیبهشت 95
خرداد 95
تیر 95
مرداد 95
شهریور 95
لوگوی وبلاگ من

عرشیات
لینک دوستان من

معماری نوین
اشتراک در خبرنامه

 
لیست کل یادداشت های این وبلاگ

شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(222)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(221)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(220)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(219)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(218)
[عناوین آرشیوشده]