گلستان معرفت، هدیهْ انبیا(ادامه2)

 از گزافه: به عبث، بى‏دلیل.

لنگ: کنایه از درمانده در کار دنیا. فقیر ظاهرى.

ننگ: کنایه از حقارت آنان در دیده دنیا پرستان.

پا شکسته: کنایه از با عسرت، با سختى.

حَرَج: تنگى، سختى.

دل از دانش‏ها بشستند.

          دفتر صوفى سواد حرف نیست             جز دل اسپید همچون برف نیست‏

159/ د / 2

لَدُن: نزد حق. علم لدُنِّى: علمى است که از جانب حق افاضه شود: «وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً».[1]

 آخِرُون السَّابِقُون: اشاره به حدیث نبوی است که:« نَحنُ الآخِرُونَ السَّابِقُون» نگاه کنید به: شرح بیت: 3042 2.

لا عِلمَ لَنا: برگرفته از قرآن کریم است:« قالُوا سُبْحانَکَ لا عِلْمَ لَنا إِلاَّ ما عَلَّمْتَنا»: گفتند پاکا که تویى ما را دانشى نیست جز آن که ما را آموخته‏اى.»[2]

هِجا: حروف تهجى (الف، ب، ت،...). کنایه از درس، دانش.

هجا ندانی: یعنی خواندن ونوشتن ندانی، اُمّی باشی.

حِجى: عقل، خرد.

نورحجی: یعنی نور عقل و عقل خداجو.

 ( 1126) بنا بر این چرا یک علمى بمرد یاد بدهى که سینه را باید از آن دانش پاک کرد . ( 1127) پس در این طرف پیشى مجوى و لنگ باش تا در موقع بر گشتن پیش آهنگ باشى‏ . ( 1128) مصداق حدیث «آخرون السابقون» باش که میوه لطیف بر درخت مقدم است‏ . ( 1129) اگر چه میوه در آخر بوجود مى‏آید ولى در اول امر مقصود او بوده که درخت بوجود آمده‏ . ( 1130) چون ملایکه لا علم لنا بگو تا علمتنا از تو دستگیرى کند بگو نمى‏دانم تا بتو یاد بدهند. ( 1131) اگر در مکتب این عالم بى‏سواد صرف بوده حتى هجى حروف را هم ندانى چون حضرت رسول (ص ع) جانت از نور عقل و فرهنگ انباشته خواهد شد .

مولانا می‏گوید: راه بهرمندی از علم لدنی و الهی دو چیز است:

الف) پیشتاز نبودن در برخورداری از مزایای این جهانی و مصرف نکردن قوای خود برای این حیات مادی؛

ب) همانند فرشتگان، فروتنی در آموختن علم الهی و گفتن این‌که : تو منزّهی، ما را دانشی نیست، جز آن‌که به ما آموختی که تویی دانای حکیم.

مولانا می‏گوید: هرگونه علم را از وجود خود نفی کن و همه را از حق تعالی بدان تا تعلیم الهی، دست‌گیر تو شود و تو را به مکاشفات ربّانی و مشاهدات رحمانی واصل کند. اگر مدعی هیچ علمی‏ نباشی به خدا و علم الهی می‏رسی. هرگاه انسان از کمند معلومات رسمی ‏و محفوظات خود برهد و دریابد که علوم ظاهری و محفوظات ذهنی یارای دست‌گیری و وصال او به حقیقت نیست، آن‌گاه با تکیه بر عقل خداجو می‏تواند از ورطه‏های جهل و تاریکی به سلامت بگذرد و به حقیقت برسد.