معرفت توحیدی و خودشناسی (ادامه2)

 آنچنان کز نیست در هست آمدی: یعنی سفر بی چون هم مانند آفریده شدن ماست که مشیت وقدرت حق ما را ازعدم به هستی آورد.

راه‏هاى آمدن: تبدل‏هایى که در آدمى پدید آمده از جمادى به نباتى و از نباتى به حیوانى.

لب گزان: شیرین، دل چسب.

نشاید کاخ را: یعنی مناسب مجلس‏های پذیرایی نیست.

لب گزان: یعنی لب چسب، میوه‏ای که شیرینی و لذت آن تا مدتی بر لب و دهان می‏ماند.

آن اقبال: عنایت حق است که ما را شایسته معرفت می‏سازد، نورى که در دل پدید آید از خواندن حرف حکمت.

 ( 1290) خواهى گفت این سفر چگونه است همان طور است که از نیستى بهستى آمدى بگو که چگونه آمدى؟ نمى‏دانى زیرا که مست آمدى‏. ( 1291) و راهى که آمدى یادت نیست ولى رمزى از آن بتو خواهم گفت‏ . ( 1292) هوش خود را رها کن پس از آن هوش بدار و گوش خویش را ببند پس از آن گوش دار . ( 1293) نه نمى‏گویم تو هنوز خام و در بهارى و تموز را ندیده‏اى‏ . ( 1294) عزیزان من این جهان مثل درختى است و ما میوه‏هاى آن هستیم که هنوز نرسیده و خامیم‏ . ( 1295) میوه‏هاى خام سخت بشاخه‏ها مى‏چسبند چرا که در موقع خامى شایسته سفره انسان نیستند . ( 65) ولى وقتى پخته و شیرین گردید بعد از آن شاخه‏ها را سست مى‏گیرد و علاقه‏اى بماندن در بالاى درخت نشان نمى‏دهد . ( 1297) انسان نیز همین حال را دارد وقتى از خامى بیرون آمد و از آن اقبال دهانش شیرین گردید از ملک جهان سرد شده و آن را سست مى‏گیرد . ( 1298) سخت گیرى و تعصب خامى است چنان که کسى تا جنین است خون آشام است‏ .

ببینیم که سیر برگردون و بی‌چون سفر کردن از نطر مولانا چگونه است؟ مولانا می گوید: «آن‌چنان کز نیست در هست آمدی»؛ یعنی سفر بی‏چون مانند آفریده شدن ماست که مشیت و قدرت حق ما را از عدم به‌وجود آورد و خودمان نفهمیدیم که چه گذشت. به همین ترتیب هم به سوی حق باز می‏گردیم و او را می‏شناسیم. به فرموده مولا علی: «ان لم تعلم من این جئت، لم تعلم الی این تذهب».[1] مولانا می‏گوید: البته تو راه آن را نمی‏دانی اما ما رمزی از آن برای تو می‏گوییم و آن این است که هوش و عقل حسابگر و این جهانی را فراموش کن‌ و گوش ظاهر را که سخن این دنیا را می‏شنود ببند، آن وقت مراقب باش و بشنو‌ تا عنایت پروردگار راه را به تو نشان دهد. مولانا از بیشتر گفتن این رازها خود‌داری می‏کند و می‏گوید: تو هنوز پخته نشده‌ای. مولانا‌ انسان را مانند میوه‏ای می‏بیند که تا با معرفت حق آشنا نشود، رسیده و قابل مصرف نیست. درختِ این میوه دنیاست. از طرفی میوهْ رسیده به درخت نمی‏‏چسبد . مولانا حالت کسی را که به دنیا می‏چسبد، به جنینی تشبیه می‏کند که غذایش در رحم جز خون نیست.