انسان خود، رابطهْ معنوی و واسطهْ ادراک عالم غیب (ادامه)

 دم مزن تا بشنوى: نظیر:

          حرف گفتن بستن آن روزن است             عین اظهار سخن پوشیدن است‏

699 /د6

دم زنان: یعنی آنها که اسرار غیب را می‏دانند

آن آفتاب: یعنی همان «د‌م‌زنان»، آنان که مشمول عنایت محض و لطف پروردگاراند.

آشنا بگذار:شنا کردن را رها کن، یعنی خودنمایی نکن.

کنعان: در برخى مأخذها او را پسر نوح شمرده‏اند و برخى دیگر پسر سام و در تورات پسر چهارمین حام.[1] و نام پسر نوح را که غرق شد یام و یا عرویا نوشته‏اند. در تفسیر درّ المنثور از قتاده آرد که نام پسر نوح که غرق شد کنعان است.

هى بیا: برگرفته از قرآن کریم است «یا بُنَیَّ اِرْکَبْ مَعَنا وَ لا تَکُنْ مَعَ اَلْکافِرِینَ»: اى پسر با ما سوار شو و با کافران مباش.[2]

مع افروختن: کنایه از راه نجات یافتن.

لا: نه. برگرفته از قرآن کریم است« قالَ لا عاصِمَ اَلْیَوْمَ مِنْ أَمْرِ اَللَّهِ»: امروز نگه دارنده‏اى از امر خدا نیست.[3]

رفتم: (ماضى در معنى مضارع) مى‏روم.

رفتم بر آن کوه...: برگرفته از قرآن کریم است« سَآوِی إِلى‏ جَبَلٍ یَعْصِمُنِی مِنَ اَلْماءِ»: زودا که به کوهى پناه برم که از آب مرا باز دارد.[4]

عاصم: یعنی حافظ و نگه‌دارنده

( 1306) سخن مگو تا اسرار حال را از زبان بى‏زبان بشنوى که مى‏گوید این است بر خیز و بیا . ( 1307) آرى دم مزن تا از آن آفتاب حقیقت چیزها بشنوى که بنوشتن و گفتن در نمى‏آید . ( 1308) تو سخن مگو تا روح براى تو سخن گوید شنا را رها کن و بکشتى نوح داخل شو. ( 1309) مثل کنعان پسر نوح که شنا مى‏کرد و مى‏گفت من کشتى نوح را که دشمن من است نمى‏خواهم. ( 1310) حضرت نوح باو گفت بیا در کشتى پدر بنشین تا غرق نشوى‏. ( 1311) گفت نه من شمعى غیر شمع تو روشن کرده و شنا یاد گرفته‏ام‏. ( 1312) باو گفتند نافرمانى نکن این طوفان و این موجها بلاى بزرگى است و دست و پاى شناگر در مقابلش هیچ است‏. ( 1313) این باد قهر خدایى و بلاى شمع کش است و بجز شمع خدایى همه شمع‏ها خاموش خواهد شد. ( 1314) گفت من بالاى آن کوه بلند مى‏روم و مرا از هر آسیبى نگه مى‏دارد.

در سخن قبل مولانا گفت: بریدن از جهان خاکی و پیوستن بی‏واسطه با عالم معنا را نمی‌توان با الفاظ بیان کرد. اکنون باز می‏گوید «دم مزن» تا «دم زنان» بگویند؛ یعنی آنها که اسرار غیب را می‏دانند یا عوامل باطنی که دریچهْ معرفت می‏گشایند، یا مشمول عنایت محض و لطف پروردگار هستند. مولانا می‏گوید: کسی که در پناه حق و مردان حق است، نباید از خود ابراز وجود کند. مولانا از زبان نوح چنین می‏گوید: آهای پسرکم بیا درکشتی بابا سوار شو تا در طوفان غرق نشوی. نوح به پسر اندرز می‏دهد که در برابر مشیت الهی از ابزار مادی و این جهانی کاری ساخته نیست.