( 276) از حیث صورت بهم شبیهاند چنان که آب شیرین و آب شور هر دو صاف و زلال هستند.( 277) صاحب ذوق پیدا کن زیرا فقط او است که مىتواند با ذائقه خود آب گوارا را از آب شور تمیز دهد.() جز کسى که داراى ذائقه باشد چه کسى ممکن است طعم غذاها را از هم تمیز دهد آن که غذا خور نیست کى میانه عسل و موم فرق خواهد گذاشت .( 278) آن که حس نیک و بد شناسى ندارد معجزه را بسحر قیاس کرده اساس هر دو را دسیسه و مکر گمان مىکند.( 279) سحره فرعون عصائى شبیه عصاى موسى بدست گرفتند.( 280) ولى این عصا با آن عصا فرقها داشت و فاصله کار موسى با کار سَحَرَه از زمین تا آسمان بود.( 281) کار موسى رحمت خدا را در پى و کار سَحَرَه لعنت حق را در عقب داشت .
هیچ عیب نیست که دو چیز، ظاهرشان مثل هم و باطنشان متفاوت یا حتی ضد یکدیگر باشد. آب چه تلخ و چه شیرین در ظاهر شفاف است اما تلخی و شیرینی را کسی میفهمد که ذائقهْ او کار میکند. مولانا میگوید: چنین صاحب ذوقی را پیدا کن تا حقیقت را به تو بگوید، زیرا چنین تشخیصی فقط کار کسانی است که با اسرار الهی آشنایی دارند. اوست که میتواند به بهترین وجه تو را راهنمایی کند.
اما آنانی که صاحب ذوق و تشخیص الهی نیستند و گمراهان که از اسرار حق آگاهی ندارند میان معجزهْ پیامبران و جادوگری ساحران فرق نمیگذارند و چون هر دو را خارقالعاده میبینند تصور میکنند که مکری در کار است.
جادوگرانِ بارگاه فرعون که در برابر موسی و معجزات او میخواستند کارهای خارقالعادهای بکنند از روی ستیزهگری و لجاجت، عصایی مانند عصای موسی برداشتند و آن را با جادویی چون مار به حرکت در میآوردند اما عصای موسی به اشارهْ خداوند اژدهایی شد که بساط جادوگران را بلعید. در نتیجه آن میشود که عمل کافران، لعنت خدا را به دنبال دارد و عمل موسی موجب آن میشود تا خداوند به وعده رحمت خود به بندگان مؤمن وفا کند.
مولانا در این ابیات نیز تفاوت عمل مرد کامل و ناقص را از لحاظ عاقبت و نتیجهى کلى و مقبول بودن و نابودن نزد خدا بیان مىکند از آن رو که عمل ساحران با کار موسى در صورت همانند بود ولى میان آن دو فرق عظیم و دور و دراز وجود داشت براى آن که عمل ساحران کفر و خذلان ببار مىآورد و نتیجهى آن، دورى از حق و لعنت و سوء خاتمت و بد فرجامى بود و کار موسى سبب هدایت و ایمان و نزدیکى بخدا مىشد و نتیجهى آن، حسن عاقبت و نیک انجامى بود، قصهى موسى با ساحران چند نوبت در قرآن کریم یاد شده است .
محمدرضا افضلی تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد .... |