هر بختیارى را بخت برگشتنى است ، و آنچه برگشت پندارى نبوده و نیست . [نهج البلاغه]
عرشیات
شرح وتفسیرمثنوی دفترسوم(165)
دوشنبه 95 تیر 14 , ساعت 12:48 صبح  

بیمار شدن فرعون هم به وهم از تعظیم خلقان 

 

( 1556)سجدهْ خلق از زن و از طفل و مرد

 

زد دل فرعون را رنجور کرد

( 1557)گفتن هریک خداوند و ملک

 

آن‌چنان کردش ز وهمی‏منهتک

( 1558)که به دعوی الهی شد دلیر

 

اژدها گشت و نمی‌شد هیچ سیر

( 1559)عقل جزئی آفتش وهم است و ظن

 

زآن‌که در ظلمات شد او را وطن

( 1560)بر زمین گر نیم‌گز راهی بود

 

آد‌می‏بی ‏وهم آمن می‌رود

( 1561)بر سر دیوار عالی گر روی

 

گر دو گز عرضش بود کژ می‌شوی

( 1562)بلکه می‌افتی ز لرزه‌دل به وهم

 

ترس وهمی ‏را نکو بنگر بفهم

 مُنهَتِک: پرده دریده، گستاخ، مغرور.

او را از وهم منهتک کرد: یعنی وهم حاصل از ستایش‌ها او را گمراه و بی‌آبرو کرد.

ترسِ وهمى: ترسى که پدید آورنده آن وهم باشد.

واهمه: یکى از پنج حس باطن است. گفته‏اند این قوه چیزهاى دیده و نادیده، راست یا دروغ را به نفس مى‏نمایاند. واهمه در حیوانات (جز انسان) به جاى قوه عقل است و این قوت تابع عقل نشود، چنان که مثلاً در خانه تاریک شخص از مرده‏اى که در کنار اوست به وهم مى‏ترسد، حالى که عقل گوید آن مرده جمادى بیش نیست. وهم در دل آدمى افزون مى‏شود و بر عقل او پرده مى‏افکند آن گاه حقیقت بر او پوشیده مى‏شود و در گمراهى مى‏رود و چه بسا که در هلاکت در افتد.

          عقل ضدّ شهوت است اى پهلوان             آن که شهوت مى‏تند عقلش مخوان‏

          وهم خوانش آن که شهوت را گداست             وهم قلبِ نقدِ زرّ عقل‏هاست‏

2302- 2301/ د / 4.

مولانا در میان قصهْ مکتب‌خانه نمونهْ دیگری از مردم بی‏یقین را ذکر می‏کند: فرعون هم در اثر ستایش این و آن خود را خدا پنداشت که نوعی «رنجوری دل» یا بیماری روانی بود. مولانا می‏گوید: عقلی که محدود در شناخت دنیای مادی است گرفتار وهم و گمان و گمراهی می‏شود. سپس وی حالت صاحب یقین را به راه رفتن روی زمین تشبیه می‏کند که در آن انسان دچار سرگیجه نمی‏‏شود و نمی‏افتد، اما اهل ظن و گمان مانند کسی هستند که بالای دیوار راه می‏رود.


نوشته شده توسط محمدرضا افضلی | نظرات دیگران [ نظر] 
درباره وبلاگ

عرشیات

محمدرضا افضلی
تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد ....
اوقات شرعی
فهرست اصلی
بازدید امروز: 77 بازدید
بازدید دیروز: 514 بازدید
بازدید کل: 1401703 بازدید

شناسنامه
صفحه نخست
پست الکترونیک
پارسی بلاگ
فهرست موضوعی یادداشت ها
دین . عرفان . مثنوی .
نوشته های پیشین

اردیبهشت 92
خرداد 92
تیر 92
مرداد 92
شهریور 92
مهر 92
آبان 92
آذر 92
دی 92
بهمن 92
اسفند 92
فروردین 93
اردیبهشت 93
خرداد 93
تیر 93
مرداد 93
شهریور 93
مهر 93
آبان 93
آذر 93
دی 93
بهمن 93
اسفند 93
فروردین 94
اردیبهشت 94
خرداد 94
تیر 94
مرداد 94
شهریور 94
مهر 94
آبان 94
آذر 94
دی 94
بهمن 94
اسفند 94
فروردین 95
اردیبهشت 95
خرداد 95
تیر 95
مرداد 95
شهریور 95
لوگوی وبلاگ من

عرشیات
لینک دوستان من

معماری نوین
اشتراک در خبرنامه

 
لیست کل یادداشت های این وبلاگ

شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(222)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(221)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(220)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(219)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(218)
[عناوین آرشیوشده]