آدرس کانال تلگرام

درمحضر مولانا

    darmahzaremolanachannel@

فرق میان درک حسى و درک عقلانى 

 َفصّاد: رگزن، حجامت گر.

فَصّادِ اجل: اضافه مشبّه به به مشبه.

دى و تموز: دى ماهى است که در آن باران بسیار است و تموز ماهى که از آسمان باران نمى‏بارد. گریه عامه مردم به باران دى تشبیه شده است که در آن ثمرى نیست، و خشکى چشم خود را به تموز همانند مى‏کند که در آن محصول فراوان است. نگریستنم این است که موجبى براى گریه نمى‏بینم چون در دیده من آنان نمرده‏اند، زنده‏اند.

حَى: زنده.

چشم دل: همان دید باطنی است.

معیّن: یعنی در برابر چشم، حیّ وحاضرند

دور زمان: کنایه از جهان محسوس.

از دور زمان بیرن اند: یعنی از دنیای مادی که وجودش مقید به زمان ومکان است گذشته اند.

عناق: دست در گردن در آوردن (از روى محبت).

عیان: یعنی مشاهده باچشم باطن.

برگ حس از درخت افشان کردن: درک حسى را رها کردن. با درک معنوى نگریستن.

در قسمتهای پیشین مولانا از دید باطنی مردان حق سخن گفت، ودر اینجا جواب شیخ به زنش، بازگشتی به همان معنی است که مرد حق به نور باطن چیزهایی می بیند که ما نمی بینیم . پیرمی گوید: من به این دلیل نمی گریم، که گویی آنها پیش من اند و دست در گردن من دارند.

بنابراین این ابیات بیان اختلاف درک حسى و درک عقلانى است. وسیلت دیدار حسى چشم است، و چون چشم چیزى را نبیند گوید نیست و بُوَد که از نبودن آن آزرده شود. اما دیده عقلى وراى جهان محسوس را مى‏بیند. چنان که بارها بیان داشته مرگ عدم نیست و ریختن اندام‏ها فناى آدمى نیست. آن چه اندام را بر کار مى‏دارد روح است و روح فانى شدنى نیست.

هر اندازه دیده عقل بیناتر باشد، آن عالم را روشن‏تر مى‏بیند. اما دیده حس چون خس که روى آب را مى‏پوشاند، بر دیده عقل پرده افکنده است. خس چون به کنار رود پاکیزگى آب آشکار مى‏گردد ولى اگر انبوه شود آب پیدا نباشد دیده حسى برابر دیده عقلى نیز چنین است. و داستان بعد این مطلب را روشن‏تر مى‏سازد.

هر اندازه دیده عقل بیناتر باشد، آن عالم را روشن‏تر مى‏بیند. اما دیده حس چون خس که روى آب را مى‏پوشاند، بر دیده عقل پرده افکنده است. خس چون به کنار رود پاکیزگى آب آشکار مى‏گردد ولى اگر انبوه شود آب پیدا نباشد دیده حسى برابر دیده عقلى نیز چنین است. و داستان بعد این مطلب را روشن‏تر مى‏سازد.