قصّه خواندن شیخ ضَریر مُصحف را در رو و بینا شدن وقت قرائت

 داستان در باره ابو معاویه است. قشیرى از محمد بن عبد الله صوفى، و او به اسناد خود از ابو حمزه نصر بن فرج خادم ابو معاویه نقل می کند که چشم او نابینا شد. چون خواستى قرآن خواند مصحف را مى‏گشود و خدا نور چشم او را باز مى‏گرداند، و چون مصحف به هم مى‏نهاد نور آن مى‏رفت.[1]

ضَریر: نابینا.

مصحف را در رو خواندن: یعنی قرآن را از رو خواندن نه از حفظ.

آن شیخ فقر: به خلاف ظاهر عبارت، شخص معینی نیست، پیر درویشی.

وقت تموز: یعنی فصل تابستان.

جمع گشتن: تمرکز دادن ذهن و روح به ذکر حق وفراغت از ما سِوَی الله، ونیز همراهی چند صوفی در سیر وسلوک وذکر و خلوت.

درویش راست: یعنی درویش راستین.

آمیخته: در اینجا ظاهراً به معنى فضول و مداخله‏گر ، نزدیک است. بعض شارحان آن را گیج و گول معنى کرده‏اند. (صبر مى‏کنم ببینم پایان کار چه خواهد بود.) و براى بهتر روشن کردن فایده «صبر» داستان بعد را مى‏آورد.

حرج: یعنی ناراحتی وگیجی.

الصَّبرُ مِفتاحُ الفَرَج:صبر کلید گشایش کارهاست.

          گفت اى نور حق و دفع حرج             معنى الصَّبرُ مِفتاحُ الفَرَج‏

96 / د /1

( 1837) شیخ فقیرى در خانه پیرى که کور بود قرآنى دید. ( 1838) شیخ در خانه پیر در اواخر فصل تابستان مهمان شده بود و چند روزى با هم بودند. ( 1839) پیش خودش گفت که قرآن در این خانه براى چیست؟ این درویش که نابینا است و خواندن نتواند. ( 1840) با خود اندیشید که جز این پیر کور در این خانه کسى نیست‏. ( 1841) تنها او است و قرآنى دارد از طرفى هم من این قدر گستاخ نیستم و آشنائیم هم بقدرى نیست‏. ( 1842) که بپرسم این قرآن براى چیست؟ با خود گفت نه صبر مى‏کنم تا با صبر بمراد برسم‏. ( 1843) چند روزى بزحمت صبر کرد تا سر بودن مصحف در آن خانه کشف شد که فرموده‏اند «الصبر مفتاح الفرج».