سؤال کردن بهلول آن درویش را

 بُهلول: از عقلاى مجانین. کنیه او را ابو وُهَیْب نوشته‏اند. در دهه آخر سده دوم هجرى در کوفه در گذشت. آن چه مولانا به بهلول نسبت داده است در برخى روایت‏ها دیده مى‏شود. اما نسبت آن به داود است از جمله در توحید صدوق از امیر المؤمنین (ع) آمده است که «أوْحَى اللَّهُ تَعَالى اِلى داودَ یا داودُ تُرِیدُ و اُرید وَ لا یکونُ إلاَّ ما اُرید فإن أسْلَمتَ لِما اُرید أعطیتُکَ ما تُرید...: اى داود مى‏خواهى و مى‏خواهم، و جز آن چه مى‏خواهم نخواهد شد. پس اگر بدان چه مى‏خواهم گردن نهى تو را آن مى‏دهم که خواهى.»[1]

سرهنگان: در این بیت کنایه از مطلق مأمور و فرمانبردار است. (مرگ و زندگى چون دو مأمور اویند که بر سر هر کس خواهد فرستندشان).

فرمان روان: همان فرمانروا است.

مرد فضول: یعنی آن که افیون طلب یا مدعی افزونی در فضایل خویش است.

آنچه در این ابیات می آید، وصف مرشد کامل یا قطب است . مولانا می گوید: وقایع جهان مادی و آن‌چه مردم به تأثیر اختران آسمان نسبت می‏دهند، در نظر اولیای حق، مشیّت الهی است. آنها که دل به رضای حق سپرده‌اند، همان را می‏خواهند که پیش می‏آید؛ نه بیمی ‏دارند و نه شکایتی. مولانا برای بیان بیشتر همین موضوع، پرسش و پاسخی را از بهلول نقل می‏کند، که به وضوح بیان‌گر حالات چنین مردان حقی است. بهلول مرد دل‌آگاه و نکته‌گویی است که معاصر هارون‌الرشید بوده و او را در شمار عقلای دیوانه به شمار آورده‌اند‌. بهلول از عارفی پرسید که چگونه‌ای، مرا از حال خود آگاه کن. عارف گفت: حال کسی که کار و بار جهان همواره مطابق میل و مرادش بگردد چگونه باید باشد؟ زندگی و مرگ به منزلهْ مأموران او هستند و مطابق خواسته او محله به محله می‏روند. کلاً در این جهان هیچ‌کس بدون رضایت و فرمان او نمی‏‏خندد. بهلول گفت: ای شاه معنوی! راست گفتی، واقعاً همین‌طور است، زیرا گفته‏های تو از شکوه و جلال و چهرهْ نورانی تو آشکار است. آن‌چه گفتی نه تنها همانی بلکه صد برابر آنی. امّا باید این مطلب را خوب توضیح دهی. حقیقت را آن چنان توضیح بده که وقتی این سخنان به گوش دانایان راستین و یاوه‌گویان مدعیِ کمال می‏رسد آن را بپذیرند و عقل همگان از آن بهره ببرد.