یک درخت شدن آن هفت درخت 

تعیّنات همه آیینه و حق جلوه‏گر است            

 ساز کردن: یعنی به صف ایستاده و نظم گرفته است. آراستن، به پا داشتن. نظر به آیهْ سورهْ الرحمن دارد: «الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ بِحُسْبَانٍ»:خورشید و ماه با حساب منظّمى مى‏گردند،[1]

النَّجمُ و شَجَر: «وَ اَلنَّجْمُ وَ اَلشَّجَرُ یَسْجُدانِ.»:خورشید و ماه با حساب منظّمى مى‏گردند،[2] نجم را بعض مفسران گیاه بى‏ساقه معنى کرده‏اند.[3] و بعضى گفته‏اند ستاره است. ستاره و درخت هم خدا را سجده می‏کنند. درخت‌ها خم و راست می‏شوند، روشن از نور معرفت و آگاهی به عالم غیب.

با فروز: یعنی روشن از نور معرفت و آگاهی به عالم غیب، روشن ضمیر.

چکیده مضمون ابیات عبارت است از: تعدد و وحدت ابدال، مثالى است براى طرز نگریستن حقیقت بینان به این عالم. آن گاه که به تعیّنات می نگرند کثرت را مشاهدت می کنند و چون تعیّنات را آینیهْ ذات احدیت گیرند، وحدت بینند. ولى محمد اکبر آبادى در توضیح این بیت‏ها رباعیى آورده است که نقل آن مناسب مى‏نماید[4]:

          اعیان همه آیینه و حق جلوه‏گر است             یا نور حق آیینه و اعیان صور است‏

          در چشم محقق که حدید البصر است             هر یک ز دو این، آیینه آن دگر است‏