بسم الله الرحمن الرحیم

عید فطر عید پاکیزگی وعید پاکان

عید رمضان آمد وماه رمضان رفت       صد شکر که این آمد وصد حیف که آن رفت

در هوایت بی قرارم روز و شب

سر زپایت بر ندارم روز و شب

ای مهار عاشقان در دست تو

در میان این قطارم روز و شب

تا که بگشایم به قندت روزه ام

تا قیامت روزه دارم روز و شب

چون زخوان فضل روزه بشکنم

عید باشد روزگارم روز و شب

جان روز و جان شب ای جان تو

انتظارم، انتظارم روز و شب

تا بسالی نیستم موقوف عید

بامه تو عید دارم روز و شب

زآن شبی که وعده کردی روز وصل

روز و شب را می شمارم روز و شب

بس که کشت مهر جانم تشنه است

زابر دیده اشک بارم روز و شب

«ازغزلیات شمس»

عید در لغت از ماده عود به معنى بازگشت است، ولذا به روزهایى که مشکلات، از قوم و جمعیتى بر طرف مى شود و بازگشت به پیروزیها و راحتى هاى نخستین مى کند عید گفته مى شود، و در اعیاد اسلامى به مناسبت اینکه در پرتو اطاعت یک ماه مبارک رمضان و یا انجام فریضه بزرگ حج، صفا و پاکى فطرى نخستین به روح و جان باز مى گردد، و آلودگى ها که بر خلاف فطرت است، از میان مى رود، عید گفته شده است

در آیه شریفه 114 سوره مائده واژه عید نسبت به روز نزول مائده آسمانی که موهبتی ویژه از ناحیه خداوند متعال به عیسی (ع) و پیروانش بود اطلاق گردیده‌ است: «اللَّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَیْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَکُونُ لَنا عیداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا - خداوندا فرو فرست بر ما خوانی از آسمان تا برای همه ما از اولین و آخرین عیدی باشد».

نکته مهم آنکه در این آیه شریفه کلمه عید به عنوان فلسفه و علت برای نزول مائده آسمانی آمده است. به دیگر سخن فلسفه نزول مائده آسمانی، اطمینان قلب و زدودن وساوس نفسانی و تقرب بیشتر به ساحت الهی بود. بدیهی است عید بودن چنین روزی نیز که هر سال تکرار می‌گردد همین ویژگی‌ها را خواهد داشت.

در کلمات گهربار امیرمؤمنان علی (ع) عید فطر تنها به کسانی اختصاص یافته که موفق به پیمودن مسیر مسابقه عبادت در ماه رمضان گردیده و نشان قبولی را از ناحیه خداوند دریافت نموده‌اند:

«إِنَّمَا هُوَ عِیدٌ لِمَنْ قَبِلَ اللَّهُ صِیَامَهُ وَ شَکَرَ قِیَامَهُ»[ نهج‌البلاغه، حکمت 428]

« إِنَّمَا هُوَ عِیدٌ مَنْ غَفَرلَه»[ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج4، ص326]

به همین جهت امیرمؤمنان علی(ع) در یکی از خطبه های خویش در روز عید فطر بعد از حمد و ثنای الهی و فراهم نمودن زمینه پیامهای آسمانی به بیان مهمترین دستوارت الهی پرداخته و اهم احکام کلیدی را به نمازگزاران فطر می آموزد در فرازهائی از گزارشی که شیخ صدوق از بیانا ت امیرمؤمنان علی(ع) در خطبه عید فطر آورده است چنین می خوانیم: «انّ هذا الیوم جعله اللّه لکم عیداً و جعلکم له اهلاً فاذکروا اللّه یذکرکم و ادعوه یستجب لکم؛امروز را خداوند متعال برای شما عید قرار داده است و به شما شایستگی آنرا عنایت فرموده پس شما هم به شکر انه آن خدا را یاد کنید تا شما را یاد کند و او را بخوانید تا شما را اجابت کند.

عیدی هر کسی هم در فراخور حال او و مطابق با میزان بهره‌مندی او از برکات ماه مبارک رمضان است؛ اما آنچه خود خداوند متعال فرموده است، اینکه:«روزه مال من است و من خودم پاداش آن هستم»«الصَّوْمُ لِی وَ أَنَا أَجْزِی بِهِ»

این عیدی عظیم و این پاداشی که حق تعالی برای روزه مقرّر فرموده است، برای هیچ عبادت دیگری مقرّر نفرموده است و معلوم می‌شود که نزد خداوند، روزه، اهمیّت بسیاری دارد و نیز معلوم می‌شود که روز? ماه مبارک رمضان می‌تواند انسان را به مقام عبودیّت برساند. یعنی روزه قادر است به آدمی نفس مطمئنه ببخشد و او را چنان به مقامات والای عرفانی و روحانی صعود دهد که در روز عید فطر نظاره‌گر حکومت خداوند بر دل خویش باشد.در این حالت، هیچ چیزی و هیچ کسی بر دل او حکومت نمی‌کند به جز خداوند متعال و به عبارت دیگر، دوام توجه دارد.

قران کریم به چنین مقام بلندی، «تبتّل» می‌گوید و در بیان عرفا و سالکان الی الله چنین کسی انقطاع عن الناس و انقطاع الی الله دارد و تنها و تنها خدا را دارد و به سوی خدا در حرکت است.

گروهی از مردم در پایان ماه مبارک رمضان، به بهشت می‌رسند، گروهی حسن عاقبت ازخدا می‌گیرند، پاداش برخی آخرت است و بالاخره هر کسی متناسب با اعمال خود و بر اساس میزان بهره‌مندی خود از برکات ماه رمضان، پاداشی می‌گیرد، امّا انسان زرنگ آن است که در عید فطر خود خداوند را عیدی بگیرد و به کمتر از رسیدن به حق تعالی رضایت ندهد.