تناسب نیکان با انبیا،

نیاز: حاجت و فقر، حس احتیاج شدید نسبت بامرى مطلوب و محبوب، قول و یا عملى حاکى از حاجت شدید و درد طلب و بدین معنى مقابل: ناز است و آن حرکات و اشاراتى است حاکى از بى‏نیازى و استغناء، هدیه و تحفه که سالک براى شیخ مى‏برد.

نیاز طالبان: یعنی نیاز آنها به ادراک حقایق و وصول به حق.

شعله‌ها: دراینجا همان نیاز طالبان راه حق است.

شعله‌ها با گوهران گردان بود: یعنی گرهر پیغمبری به هرجانبی که برود شعله وتابش آن هم به دنبالش می رود. منظور سخن این است که مردان حق که مانند نور گوهر نبوت اند به همان راهی می روند که پیامبران می رفته اند.

نور روزن گرد خانه می‌دود: یعنی نور روزن هم درخانه جا عوض می کند.

برج: در اصطلاح منجمان قسمتى است از فلک محصور میان دو نیمه از دو دائره از شش دائره‏ى بزرگ بر فلک البروج.[1]

 ( 752) اگر با نظر دقیق بنگرى پرتوى از گوهر نبوت نثار طالبان راه حق شده نه بلکه طالبین پرتوى از پیمبرانند.( 753) پرتو همیشه با گوهر همراه است و همواره بجایى مى‏رود که گوهر مى‏رود.( 754) نور خورشید که از روزنه اطاق مى‏تابد هر لحظه در یک نقطه از اطاق است و در اطاق حرکت مى‏کند براى چه؟ براى اینکه خورشید هر لحظه تغییر مکان مى‏دهد و شعاع او قهراً از آن تبعیت مى‏کند.

محتوای این ابیات این است که: نیاز طالبان مانند شعله است که از گوهر نبوت می‌تابد و زبانه می‌کشد؛ گوهر پیغمبری به هر جانبی که برود شعله و تابش آن نیز به دنبالش می‌رود. به عبارت دیگر، مردان حق که مانند نور گوهر نبوت‌اند به همان راهی می‌روند که پیامبران می‌رفته‌اند. درست مثل نوری که از روزن نور‌گیر به درون خانه می‌تابد؛ این نور روزن همواره در رابطه مستقیم با نور خورشید است.

طرح عقیده منجّمین در منسوبات کواکب،

هم تگى: شرکت با چیزى در دویدن، هم گامى، مجازا، مناسبت.

طالع: این سخن مولانا مبتنی است براعتقاد قدما به تأثیر ستارگان در زندگی بشر. زهره یا ناهید ستارهْ شادی است. مریخ یا بهرام ستارهْ جنگ وربّ النوع جنگ است .بنابرهمین عقیده ،هنگام ولادت فرزند آن قسمت از منطقة البروج راکه درمشرق آسمان دیده می شد در نظر می گرفتند وبنابر آن که کدام ستارهْ از هفت ستارهْ سیّار دربرج طالع دیده شود، روی سرنوشت فرزند پیش گویی می کردند. [2]

( 755) هر کس که با ستاره‏اى پیوستگى دارد ناچار با همان ستاره و بتبعیت او در حرکت است.( 756) اگر با ستاره زهره پیوستگى داشته و طالعش زهره باشد مانند زهره متمایل بطرب و پیرو عشق و طلب است.( 757) و اگر طالعش ستاره مریخ بود چون مریخ جنگ و خصومت آغاز کرده خونریزى پیشه خواهد کرد.

مولانا این پیوستگی انسان با ستاره را ، مثالی قرار داده است برای توضیح ابیات پیش، ومی خواهد نتیجه بگیرد که مردان راه خدا از پیامبران به همان گونه اثر می پذیرند که انسان عادی از ستارهْ طالع خود صفات وخلق وخوی خاص می گیرد.