تفاوت درجه سالک و واصل که اوّلین حامل و دوّمین محمول است،

حامل: بردارنده و برنده‏ى بار، بار کش، مجازا، مکلف و کسى که واصل نشده و یا در مقام تفرقه باشد که مجاهدات و اعمال را با تکلف انجام مى‏دهد. مرادف: متحمل.

محمول: آن چه بر پشت گیرند، بار، سالکى که بتصرف حق و غلبه‏ى حقیقت بى‏تکلف، اعمال از وى صادر شود، کسى که واصل و در مقام جمع است و مجاهدت از وى ساقط شده است. نظیر این تعبیر را ابو القاسم قشیرى از قول ابو على دقاق روایت کرده است: المرید متحمل و المراد محمول.[1]

قابل: یعنی پذیرند واجرا کننده امرحق.

مقبول گرداند تورا: هر چه انجام دهد به امر حق ومورد پذیرش حق است.

شکر: یعنی صرف کردن بنده مواهب الهى را در آن چه براى آن آفریده شده است مثل آن که بزبان سخن حق و راست گوید و بگوش سخن حق شنود و دست و پاى را در خدمت و عبادت بکار برد و صوفیان آن را «شکر به بدن» گویند و نزد ایشان آنست که سالک بموافقت امر و نهى الهى و خدمت خلق متصف باشد[2]

 سخن مولانا دراین بیت برگرفته است از آیه‏ى شریفه: وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِی لَشَدِیدٌ[3]  که مفسرین مزید نعمت را عبارت از استحقاق مغفرت و نعم روحانى و احوال قلبى گرفته‏اند.[4] ونیز از امیر المؤمنین على علیه السلام روایت شده است: إذا وصلت الیکم اطراف النعم فلا تنفروا اقصاها بقله الشکر لها.[5]

( 941) تو که با اشاره او بار خود را بدوش گرفتى یک مرتبه خواهى دید کفیل تو و حامل بار تو او است تو که امر او را پذیرفتى مقبول درگاه او خواهى شد.( 942) چون امر او را قبول کردى قابلیت خواهى یافت و وصال او را طالب شده پس از آن بوصل او خواهى رسید.( 943) سعى و کوشش تو شکر توانایى است که بتو داده‏اند ولى جبرى بودنت انکار نعمت است.( 944) شکر، نعمت تو را افزوده و کفران از نعمت محرومت خواهد کرد.

مولانا می گوید: سالک تا هنگامی‏که بار تکالیف بر دوش اوست، حامل‌ است، اما چون به حق پیوست هر چه می‏کند و هر جا می‏رود به فعل حق است و او در دست پروردگار «محمول‌» است. تا کنون امر حق را ‌«قابل» و اجرا کننده بوده است، اکنون هر چه بگوید امر حق است و او گوینده و «قائل» کلام خداست. تاکنون در جست‌وجوی وصل بوده و اکنون واصل شده است. خلاصه کلام مولانا این است که‌ رهروان راه حق تا هنگامی‏که حقایق عالم غیب را در نیافته‏اند گرفتار تکالیف و ریاضت‏ها، جهاد با نفس‏اند، اما پس از ادراک آن حقایق حتی عبادات ظاهری آنها نیز دیگر در شمار تکالیف شرعی نیست و هرچه از آنها سر می‏زند از حق است.

همچنین این ابیات در صدد بیان فرق طالب و واصل است بدین معنى که تا طلب باقى است (که دلیل عدم وصول است) سعى و کوشش و مجاهدت ضرورى است چنان که هر گاه انسان بسوى مقصدى مى‏رود تا بمقصد نرسد بناچار راه مى‏پیماید و از منزلى بمنزلى فرود مى‏آید، ولى وقتى بسر منزل اصلى رسید خود بخود از رنج پیمودن منازل مى‏آساید، برین قیاس سالک تا کامل نشود بضرورت باید که متحمل ریاضت باشد تا منازل سیر الى اللَّه بنهایت رسد ولى چون از آثار انانیت و نفسانیت پاک و مطهر شود و وجهه‏ى نفسى او در وجهه‏ى الهى محو گردد آن گاه ریاضات از وى ساقط مى‏شود و اگر بحکم عین جمع با خود آید، در آن صورت اعمال از وى بى‏تکلف صادر مى‏گردد و گرانى و ثقل مجاهدت از دوش او فرو مى‏افتد، در حالت نخستین سالک فرمان پذیر و مأمور است و در حالت دوم سلوک بنهایت رسیده و واصل است و از این رو خود، راهبر و آمر و یا قائل امر و مبلغ احکام تواند بود، نتیجه آن که توکل بمعنى ترک عمل و رفض سبب، حالت ارباب نهایات است نه اصحاب بدایات چنان که سابقا نیز بتدریجى بودن سلوک با تشبیه به نردبان که پایه پایه است اشارت فرموده بود.پس سالکان راه حق بر دو طبقه‏اند، یکى آن که در مقام تفرقه است و همچنان از هستى خود فانى نشده و هنوز خود و اشیا را باقى و غیر مضمحل در حق مى‏بیند، این چنین کس مکلف است و بحکم شهود تفرقه باید در کوره‏ى مجاهدت و ریاضت بسوزد تا فناى خود و اشیا را شهود کند و بمقام جمع رسد، دوم آن که نقش غیر و غیریت از پیش او محو شده و در حق فانى گردیده و بمقام جمع واصل شده است، این چنین کس بریاضت و مجاهدت مکلف نیست و از محمولان حق است،

در ادامهْ ابیات مولانا می‏گوید: خداوند به ما دست و پا و زبان و چشم و گوش و عقل داده است. اگر این نعمت‏های خدا را در جای خود و در راه رضای او به‌کار ببریم، شکر نعمت گزارده‌ایم وگرنه منکر نعمت‏های خداییم. قدرت جسمی‏ ما نعمتی است که سعی و تلاش، شکرآن و اعتقاد به جبر و به کار نبردن این قدرت، کفران و انکار نعمت است.

برای تو که هنوز در راهی و به حق نپیوسته‌ای، جبر و‌ سعی نکردن، مثل این است که در راه و بیابان بخوابی، درحالی‌که تا وقتی به حقایق عالم غیب آشنا نشده‌ای نباید بخوابی. مولانا به کسی که پیش از پیوستن به درگاه حق می‏خواهد در راه بخوابد، کاهل خطاب می‏کند و می‏گوید: ای کاهلِ‌ ناآگاه و عبرت نیافته! اولاً در راهی و راهرو نباید بخوابد، ثانیاً اگر می‏خواهی بخوابی لا‌اقل در زیر درخت میوه‌داری بخواب تا شاید شاخه‏های آن توسط باد تکانی بخورد و خوردنی و توشهْ راه بر تو فرو ریزد. اگر تو جبری باشی و پیش از رسیدن به چنان درختی بخوابی، سرنوشت تو در میان رهزنان راه حق، مانند خروسی است که بی‏هنگام آواز بخواند که مطابق سنّت‏های کهن، خروس بی‏هنگام شوم است و سرش را می‌برند.