نَک: اینک، اکنون

لقمه‏ى حرص و امل: یعنی حرص وآرزوهای دنیایی آنها را درخود فرو برده است.

لقا: دراین جا یعنی ملاقات

وقت دیوان و لقا: یعنی ساعت بارعام وحضور مراجعان وهمکاران.

دور اندر است: یعنی دور می نماید که او دراین فرصت کوتاه...

 اى: حرف نداست که در مورد تعجب بکار رفته است.

از که بگریزیم از خود اى محال: یعنی آنچه ما ازآن می گریزیم در درون ماست، نفس ماست که مارا از راه حق دور می کند.

وبال: یعنی بدبختی است.

از که برباییم از حق اى وبال: یعنی ما انتظاری ازپروردگار داریم که حق ما نیست ومی خواهیم به نا حق آن را برباییم، این بد بختی است.

( 966) مردم هم مثل آن شخص از فقر و تنگدستى گریزانند از این جهت بحرص و آرزو پناه مى‏برند.( 967) ترس از بى‏نوایى چون ترس آن مرد و حرص و کوشش مثل هندوستان است که او پناهگاه خود تصور نمود. ( 968) حضرت سلیمان بباد امر کرد که با شتاب تمام از بالاى آب اقیانوسها او را بخاک هندوستان ببرد.( 969) فرداى آن روز در موقعى که سلیمان بر کرسى حکمرانى نشست بعزرائیل گفت.( 970) به آن مرد بى‏چاره چرا با غضب نگاه کردى. عجب است اگر این کار را براى آواره کردن او انجام داده باشى.( 971) عرض کرد اى پادشاه او کج فهمید و خیال کرد که من باو بنظر خشم مى‏نگرم.( 972) خداى تعالى بمن امر فرمود که جان او را همان روز در هندوستان بگیرم.() من او را اینجا دیده متحیر شدم و با نظر تعجب باو نگریستم.( 973) و از تعجب بخود گفتم که اگر او صد پر داشته باشد نمى‏تواند امروز بهندوستان پرواز کند.() ولى وقتى حسب الامر خداوند بهندوستان رفتم آن مرد را آن جا دیده جانش را گرفتم.( 974) اکنون اى شیر تو کار جهان را از اینجا قیاس و خوب نگاه کرده ببین که همینطور است.( 975) از چه کسى بگریزم از خودمان؟ اینکه محال است از چه کس رو بگردانیم؟ از خدا رو گردان شویم؟ این هم که باعث بد بختى ما خواهد بود.

مولانا دراین ابیات درویشى و فقر را بمرگ تشبیه مى‏کند از آن جهت که هر دو مقدر است و آن چه بر قلم تقدیر رفته باشد بودنى است و از آن نتوان گریخت و بر این قیاس فقر و بى‏چیزى، بکسب و عمل، بتوانگرى مبدل نمى‏شود همچنان که خوف از مرگ آن را بتاخیر نمى‏افکند بلکه حرص و آزمندى در این صورت خود موجب شدت فقر مى‏گردد و نتیجه‏ى معکوس مى‏بخشد مثل آن که ترس و هراس این مرد که بسلیمان پناه برد، وسیله‏ى مرگ او در هندوستان گردید.

استاد فروزانفر در تفسیر بیت آخرمی گوید: چون فعل و عملى که از انسان صادر مى‏شود ظهور اراده و قصد است که آن نیز از مظاهر نفس و وجود اوست و چنان که درین حکایت دیدیم مرد داد خواه بدست خویش وسیله‏ى مرگ خود را در هندوستان فراهم آورد پس از اینجا استنباط توان کرد که آدمى مسخر قضا و قدر است و خلاف میل و مراد وى هم بحکم قضا بدست خودش انجام مى‏گیرد و روشن است که هیچ کس از خود نمى‏تواند بگریزد و جدا گردد زیرا جدایى و گریز آن جا متحقق مى‏شود که دو چیز از هم جدایى و مباینت داشته باشند، درین مورد ناتوانى انسان از ناپذیرفتن حکم قضا که خود عامل ظهور آنست به «گریز» تعبیر شده است.

مصراع دوم مترتب بر مضمون مصراع اول است از آن جهت که «ربودن» در موردى صدق مى‏کند که انسان استحقاق چیزى را ندارد و آن را بچالاکى و با غافل ساختن صاحب آن، تملک مى‏کند و چون هر چه آدمى بر آن دست مى‏یابد بعلم و اراده‏ى حق است بدین جهت «ربودن» اینجا درست نمى‏آید زیرا بر خداى تعالى غفلت روا نیست و علم او بر اراده‏ى انسان سبقت دارد.