اختلاف مردم در نوع مُدْرَکات بحسب قوّت و ضعف نیروى درّاکه،

 همچندین: دو چیز مساوى بحسب مقدار و کمیت.

 صاحب تأویل باطل:یعنی کسی که موافق هوای خود هرچیز را تأویل می کند .

گر مگس تاویل بگذارد به راى: یعنی اگر صاحب تأویل به جای تأویل دنبال اندیشه وتعقل برود دیگر مگس نیست، مرغ بلند پروازی می شود که روحش با عالم غیب پیوند می یابد.            

عبرت: پند و هر چه سبب تنبه و بیدارى و نظر در عاقبت و عبور از ظاهر بباطن شود.

 ( 1096) دنیای هر کس باندازه بینش او و دریاى هر کس باندازه چشم او است. ( 1097) کسى که کلام خداوندى را تأویل مى‏کند مثل همان مگس مغرور است بول او عبارت از وهم و تصوراتش بمنزله همان پر کاه است.( 1098) اکنون اگر مگس تأویل را کنار گذاشته بکوچکى خود اعتراف کند چنین مگسى را بخت یارى کرده بمرتبه هماى ارتقا مى‏دهد.( 1099) آن که داراى این حس باشد و بتواند بکوچکى خود اقرار کند بصورت مگس است ولى روح او متناسب با صورت نیست‏.

مولانا می گوید: دنیای هرکسی به اندازهْ بینش وآگاهی اوست وطبیعی است که آن گنداب ناچیز در چشم مگس دریای بیکران باشد. از این رو عامه‏ى مردم و حتى علما بحسب نوع مدرکات با یکدیگر اختلاف حاصل مى‏کنند، چندان که یک امر نسبت بشخصى بسیار عادى و طبیعى و براى دیگرى بسیار شگفت و از نوع خارق عادت است و یا آن که یک منظره از گلها و سبزه براى شاعر، نوعى از تفکر بوجود مى‏آورد و براى گیاه شناس و عالم طبیعى، نوع دیگر، در صورتى که هر دو، بیک چیز مى‏نگرند و منظره شان متعدد نیست.

به گفته استاد فروزانفردر تفسیر این ابیات: خواندن و شنیدن و هر چه رنگ تعلم و آموزش دارد براى آنست که ادراک را قوت دهد و بر دانش و بینش بیفزاید و اگر انسان هر چیزى را که دقیق است و ابهامى دارد بر دانسته‏هاى خود تطبیق کند و به افکار موجود خود باز گرداند، هرگز ادراکش ترقى نمى‏کند و بر علم او چیزى نمى‏افزاید و بدین مناسبت تاویل به رأى، مذموم است خواه در قرآن کریم یا هر کتاب و موضوع دیگر زیرا معنى آن، باز گشت بفکر موجود و مدرکاتى است که از پیش حصول یافته است و از دگر سوى بعقیده‏ى صوفیان تا وقتى که انسان در بردگى و رقیت نفس باقى است به اسرار کلام حق و اولیا راه نمى‏یابد و تاویل به رأى و از روى هوى نشانه‏ى آنست که آدمى هنوز در گذشته‏ى خود و آثار نفسانیت، اسیر مانده است بدین جهت مولانا مى‏گوید که هر گاه مگس که نمودار مردم تنگ بینش است از قید هوى آزاد گردد و سخن اولیا را بمیل و مراد خود تاویل نکند بى‏هیچ شک روى در فزایش و ترقى مى‏نهد و در نتیجه‏ى دقت و تامل روز بروز بر بینش او چیزى مى‏فزاید تا بدرجه‏ى کمال مى‏رسد و همان مگس خُرد نگرش سست بال، هماى بلند پرواز همایون فال مى‏گردد و در فضاى بى‏نهایت کمال بال و پر مى‏گشاید و از آن جا که نزد صوفیان صورت و شکل ظاهر، اعتبار ندارد و جنسیت اشیا تابع فعلیات بلکه فعلیت اخیر آنهاست و نام و عنوان آنها بمناسبت اوصاف معنوى و فعلیت روحى آنها معین مى‏شود، مولانا مى‏گوید آن مگس که چنین بیدارى و بینشى دارد بصورت، مگس ولی در حقیقت چیز دیگر است چنان که سگ اصحاب کهف بصورت از جنس سگان و بمعنى از جنس مردم بود و بسا کسان که صورت انسان دارند و به حقیقت دیوان و ددانند چنان که مطابق روایات اسلامى حشر آنها بصورت بهائم و سباع خواهد بود.

تولیدن شیر از دیر آمدن خرگوش

بر شیر زد: زدن دراینجا به معنی ضربه زدن ویا به معنی فریب دادن است.

روح او کى بود اندر خورد قد: یعنی روح خرگوش کجا متناسب با صورت وقد وقامتش بود.

کز ره گوشم عدو بر بست چشم‏: یعنی دشمن با سخنان خود مرا گول زد وفریب داد.

( 1100) مثلا همان خرگوش که با شیر بستیزه برخاسته و غالب شد روحش کجا متناسب با صورتش بود.

  ( 1101) شیر از روى خشم و غضب مى‏گفت دشمن با سخنان خود از راه گوشم چشم مرا بست.