قصهْ آدم علیه السلام، وبستن قضا نظر

او را از مراعات صریح نهی وترک تأویل

آدم و دانستن اسماء،

بگ: مخفف بیگ کلمه‏ى ترکى است و آن عنوانى است که به نجبا و شاه زادگان و امراى سپاه مى‏داده‏اند،

علم الاسما بگ: امیر مرتبه و مقام تعلیم اسماء. جزو اول اشاره است به آیه‏ى شریفه‏ى: وَ عَلَّمَ آدَمَ اَلْأَسْماءَ[1]

الاسماء : مفسرین در توجیه «الاسماء» خلاف کرده‏اند بوجوه: معانى اسما و مسمیات آنها، نام صناعات و عمارت زمینها و خورشها و دواها و استخراج معادن و کاشتن درختها و منافع آنها و آن چه متعلق بدین و دنیاست، نام هر چیز بهمه لغات که بود و خواهد بود، نامهاى فرزندانش، اسم هر جنسى از قبیل: جن و انس و مرغان و گاو و گوسفند. بعقیده‏ى صوفیه اسم، چیزى است که بر مسمى دلالت مى‏کند و این اسما که خدا به آدم آموخت اعیان کائنات است از آن جهت که دلیل بر وجود خداست و هر یک اسمى است از اسماء الهى.

 صد هزاران علمش اندر هر رگ است: یعنی هم? وجود آدم را علم الهی پر کرده است، هزاران اندیشه وفکر در وجود آدم ساری است.

اسم هر چیزى چنان کان چیز هست: یعنی اسم هر چیزى را دانسته و هر چیز را همان طور که هست شناخته است. 

 هر لقب کاو داد آن مبدل نشد:یعنی هر لقبى که بچیزى داد تغییر نکرد.

آن که چستش خواند او کاهل نشد: یعنی اگر بکسى گفت چالاک است کاهلى از وى دیده نشد، هر کس را که او خوشبخت و آزاد نامید آن کس براى همیشه عزیز و خرم و شاد ماند. 

 اسم هر چیزى بر خالق سرش‏: یعنی حقیقت وباطن هرچیزی در محضر ربوبی است.                  

 ( 1244) آدم ابو البشر که آیه شریفه « وَ عَلَّمَ آدَمَ اَلْأَسْماءَ کُلَّها » در باره‏اش نازل شده و در هر رگ او هزاران دانش وجود دارد.( 1245) اسم هر چیزى را دانسته و هر چیز را همان طور که هست شناخته از اول و آخر با خبر شده‏. ( 1246) هر لقبى که بچیزى داد تغییر نکرد و اگر بکسى گفت چالاک است کاهلى از وى دیده نشد. ( 1247) هر کس را که در آخر مؤمن بود او از اول دیده و هر کس که عاقبتش کفر بود از پیش مى‏دانست‏.  ( 1248) رمز و سر آیه شریفه « وَ عَلَّمَ آدَمَ اَلْأَسْماءَ » بپذیر و اسم هر چیزى را از دانا بشنو. ( 1249) آن چه از اسم هر چیزى مفهوم مى‏شود ظاهرش در نزد ما و حقیقت و باطنش نزد خدا است.