(1379) هین به ملک نوبتى شادى مکن |
|
اى تو بستهى نوبت آزادى مکن |
(1380) آن که ملکش برتر از نوبت تنند |
|
برتر از هفت انجمش نوبت زنند |
(1381) برتر از نوبت ملوک باقىاند |
|
دور دایم روحها با ساقىاند |
(1382)ترک این شرب ار بگویى یک دو روز |
|
در کُنى اندر شراب خلد پوز |
ملک نوبتی: سلطنت موقت وناپایدار،وبه کنایه هرگونه موفقیت در زندگی نا پایدار این جهان.
نوبت زنند: اشاره به رسمی است در ایران قدیم که هر روز سه بار یا پنج بار بر فراز قصر حاکم شهر نقاره ودهل می زدند واین نشانهْ تسلط حکومت بود .
ملوک باقى: انبیا و اولیا و مردان خدا که پادشاهى آنها پایدار است و فنا نمىپذیرد. درین بیت نوعى از صنعت استخدام است بدین گونه که لفظى مشترک را که داراى دو معنى است استعمال مىکنند و لفظ سابق بر آن، قرینهى یکى از دو معنى و لفظ پسین قرینهى معنى دیگر است چنان که درین بیت « دور» هم بر گردش روزگار و هم بر گردش جام اطلاق مىشود و «نوبت» در مصراع اول قرینهى معنى نخستین و «ساقى» در مصراع دوم قرینهى معنى دومین است.
دور: گردش روزگار، گردش جام مى در مجلس، روزگار حکومت و قدرت و تسلط.
دور دایم:تعبیری است برای موفقیت های پایدار وپیوسته .
این شرب: یعنی نوشیدن وبهره مند شدن از این جهان مادی. اگر این را رها کنی لب به شراب جاودانگی خواهی زد واز آن خواهی نوشید.
( 1379) بملک و مال نوبتى شادى نکن و تو که بسته نوبت هستى که گاهى نوبت تو و زمانى نوبه دیگران است نباید به آن دل بسته و آن را از خود بدانى .( 1380) کسى که ملکش نوبتى نیست بالاى هفت آسمان کوس شادمانى او رامىکوبند. ( 1381) بالاتر از نوبت پادشاهانى هستند که سلطنتشان باقى و دورانشان همیشگى بوده در روحها نفوذ دارند.() اکنون که این دارایى را بتو بنوبت مىدهند پس دیگر این همه کبر و غرورت براى چیست؟ ( 1382) اگر از نوشیدن این شراب یک دو روزى صرف نظر کنى بطور یقین از شراب خلد لب تر خواهى کرد.() گفتیم یکى دو روز در صورتى که دنیا ساعتى بیش نیست و هر که آن را ترک کند در آسایش خواهد بود.
محتوای این ابیات این است که سلطنت واقعی را انبیاء واولیای حق دارند که پادشاهیِ آنها را در مرتبه یی بر فراز این جهان مادی تنیده وساخته اند وطبل و نقارهْ آن را بر عرش می نوازند. این ملوک باقی « شاهان جاودانه» از دور ونوبت گذشته اند وهمیشه سلطنت روحانی خود را دارند ودور جام موفقیت آنها دایم است و روحشان به پروردگار پیوسته که ساقیِ جام های این دور دایم است.
محمدرضا افضلی تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد .... |