اضافت کردن آدم آن ذلّت را به خویشتن که: « ربّنا ظلمنا»

واضافت کردن ابلیس گناه خود را به خدای تعالی که: «بما اغویتنی»

مسئله خواست خدا ومسئول بودن انسان،

کردِ حقّ و کردِ ما‌: یعنی فعل حق وفعل مخلوق را با دقت ببین.

کردِ ما راهست دان:یعنی کارهای ما در ظاهر دیده می‏شود و وجود دارد.

گر نباشد فعل خلق اندر میان:یعنی اگر فعل خلق را به کلی منکر شویم، دلیلی ندارد که از کسی به پرسیم: چرا چنان کردی؟.

فعل ما آثار خلق ایزد است: یعنی به هر صورت ما مخلوق خداوندیم و فعل ما هم آثار آفرینش اوست، مولانا ضمن نسبت دادن هم? اعمال به مشیّت الهی، انسان را هم مسئول می‏داند.

غرض: دراینجا به معنی منظور ومعانی است

زآن که ناطق حرف بیند یا غرض: یعنی ناطق یا به الفاظ خود توجه دارد یا به منظور و معانی آنها.

کی شود یک دم محیط دو عرض: یعنی ‌نمی‏تواند در یک لحظه بر هر دو( لفظ ومعنا» احاطه داشته باشد.

گر به معنا رفت، ‌شد غافل ز حرف: یعنی وقتی به معانی می‏اندیشد از الفاظ غافل می‏ماند.

پیش و پس یک دم نبیند هیچ طرف: یعنی در یک لحظه نمی‏‏تواند هم پیش روی خود را ببیند و هم پشت ‌سر را.

چون بود جان خالق این هر دو دان: یعنی جانی که نمی‏‏تواند در آنِ واحد بر لفظ و معنا هر دو، احاطه یابد، چگونه خالق آنهاست؟

 حق محیط جمله آمد: یعنیفقط پروردگار بر همهْ امور و احوال احاطه دارد و هیچ کاری او را از کار دیگری باز نمی‏‏دارد:«وَللّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأَرْضِ وَکَانَ اللّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ مُّحِیطًا»:آنچه در آسمانها و زمین است، از آن خداست؛ و خداوند به هر چیزى احاطه دارد.[1] و یا کلام حضرت امیر(ع): «لایشغله شأن عن شأن».[2](خدا را هیچ کارى از کار دیگر باز نمى‏دارد.)

مولانا می‏گوید: کارهای ما در ظاهر دیده می‏شود و وجود دارد. اگر فعل خلق را به کلی منکر شویم، دلیلی ندارد که از کسی بپرسیم: چرا چنان کردی؟ اما به هر صورت ما مخلوق خداوندیم و فعل ما هم آثار آفرینش اوست. مولانا ضمن نسبت دادن همهْ اعمال به مشیّت الهی، انسان را هم مسئول می‏داند و می‏گوید: روح انسانی قادر به اداره تمام امور و احوال او نیست و این فعل حق است که کل زندگی او را اداره می‌کند. البته اراده انسان و مسئولیت فردی او در جزئیات مطرح است و مشمول ثواب و عقاب الهی نیز می‏گردد.استاد فروزانفر معتقد است که در این ابیات مولانا عقیدهْ ابوالحسن اشعری را دنبال می کند که: حرکات انسان یک عامل یا داعیِ درونی دارد وچون داعی بر فعل پدید آمد، قدرت الهی فعل مخصوص را بر دست انسان جاری می کند ونسبت فعل بدو قائم است نه صدور، وایجاد فعل مستند به قدرت خدای تعالی است.