تأثیر اعمال خارجى در احوال باطنى،

عزازیل: نام دیگر شیطان است، صرفاً به‌دلیل بی‏ادبی در محضر ربوبی و گستاخی بی‏باکانه و نا‌فرمانی، مردود درگاه خداوند گشت.

 ( 91) آسمان باین عظمت از ادب روشن و پر نور شده و فرشتگان بر اثر ادب پاک و معصوم شده‏اند.( 92) کسوف آفتاب از بى‏باکى بود و بر اثر جسارت و بى‏ادبى عزازیل با آن همه تقرب از درگاه احدیت رانده شد.

مولانا می گوید: تیرگی باطن و افسردگی روحی و درونی، از بی‏شرمی ‏و گستاخی ما انسان‌ها سر‌چشمه می‏گیرد و رفتار ظاهری ما در احوال درونی مؤثر است. هم‌چنین اگر مرد راه حق هم در برابر ناپختگان و غافلان به حق، گستاخی کند آنان را گمراه می‌کند و دیگر مرد راه حق نیست.

مولانا هنرمندانه و با ظرافت بسیار زیبا، کروی بودن کرات و حالت خمیدگی فلک و آسمان را نشانهْ ادب و تعظیم آنها در برابر حق دانسته است. ادب فرشتگان نیز آن است که در برابر حق نا‌فرمانی نمی‏‏کنند. از طرف دیگر حتی یک مردِ راه یافته و مؤمن که چون آفتاب می‏درخشد اگر گستاخی کند سیه‌روی خواهد شد. چنانچه حضرت مولانا خود جایى مى‏فرمایند:

            آفتاب اندر فلک کج مى‏جهد                     در سیه رویى خسوفش مى‏دهد

            کز ذنب پرهیز کن هین هوش دار             تا نگردى تو سیه رو، دیگ وار[1]