مقام رضای الهی ومراتب عاشقان در رضا و تسلیم،

رضا در طریقت، آثار فناى عاشق در معشوق،

ای عجب آن عهد و آن سوگند کو؟: سخن از پیمانی است که میان عاشق و معشوق در روز الست بسته شد؛ پیمانی که به موجب آن عاشق باید همواره به یاد حق باشد و حق نیز او را یاد نماید.

وعده‌های آن لب چون قند کو: یعنی وعده‌هایی که اگرعاشق بر هوای نفس پای گذارد و حق، نور معرفت خویش را در جان او بتاباند، تا جایی که عاشق و معشوق و عشق یکی گردد و وجهه نفسانی عاشق وجود نداشته باشد. اگر بنده در این مرحله درست بندگی کند، به وصال حق می‌رسد.

بد بندگى: حالت بنده‏اى که بوظائف بندگى قیام نکند و از امر مولاى خود سرپیچى کند. مضمون این بیت مولانا ، نزدیکست به مضمون این رباعى از اوحد الدین حامد بن ابى الفخر کرمانى (متوفى، 635)[1]

            بى‏جرم درین جهان توان زیست بگو             ناکرده گنه درین جهان کیست بگو

            من بد کنم و تو بد دهى پاداشم                     پس فرق میان من و تو چیست بگو

چون تو بابد، بدکنی، پس فرق چیست: یعنی عظمت پروردگار اجازه نمی‌دهد که بنده بد را هم ناامید کند.

ای جفای تو ز دولت خوب‌تر: سخن از شیرینی جفای معشوق است. عاشق، رنج راه عشق را دوست دارد و خشم معشوق او را شاد می‌کند؛ چنان‌که گویی در مجلس سماع است و بانگ چنگ را می‌شنود. این مضمون یادآور بیتی است از حافظ که:

از حلاوت‌ها که دارد جور تو: سخن از پروردگاری است که اگر زندگی ما را با دشواری هم مواجه کند، باز برای ما حلاوت دارد، زیرا هرچه هست از حق است و حقیقت حق چنان لطیف است که به غور و کنه آن نمی‌توان رسید.

 ( 1574) عجبا آن سوگندها و آن عهد و میثاقها و آن وعده‏هایى که از آن لبان شیرین شنیده‏ام چه شد و کجا رفت‏( 1575) اگر من بد کرده‏ام که بفراقم مبتلا کرده‏اید اگر بنده‏اى بد بکند و جزاى بد بیند چه فرق میان او و مولا توان یافت.( 1576) اى آن که اگر با حال خشم و جنگ بدى بر من روا دارى براى من از آواز و الحان خوش و آواز سیمهاى چنگ طرب انگیزتر است.( 1577) اى آن که جفایت بهتر از ملک و دولت و انتقامت از جان محبوبتر است.( 1578) نار تو چنین است پس نورت چه خواهد بود و مجلس سور و سرورت چه قیامتى بپا خواهد کرد.( 1579) جور تو چقدر شیرین است و تو بقدرى لطیف هستى که کسى بکنه اندیشه تو پى نمى‏برد.