عشق و دل سوختگی ،

سوخته: پنبه و کهنه پاره و فتیله مانندى که جرقه‏ى آتش را که از آتش زنه مى‏جهید بدان مى‏گرفتند و چراغ و هیزم را روشن می کردند، مجازا عاشق با سوز و درد.

خسی: در اینجا یعنی دنیا دوستان است.

تا ز من آتش زند اندر خسی؟: یعنی من مانند مشعلی هستم که با من می شود دنیا دوستان را به آتش کشید وبه حق راهنمایی کرد.

قابل: گیرنده و پذیرنده‏ى اثر و فعل.

آتش کش: چیزى که آتش را بخود کشد و بپذیرد.

سوخته بستان: یعنی این وجود دردمند مرا بپذیر تا وسیله‌ای شود که تو نیز به شعله عشق من درگیری، و به راه حق بیایی.

( 1730) اى کسى که جان را براى تن آتش زدى جان را سوخته و تن را روشن کردى‏. ( 1731) من سوختم و اکنون هر کس مى‏تواند از من آتش‏گیره خود را روشن و هر خسى را آتش بزند.( 1732) آن که سوخته قابل آتش زدن نیست آن سوخته‏اى را که بمعنى شخص سنجیده است بخواه که آتش‏ها را خاموش مى‏کند.

مولانا می گوید:سوختگى، دو نوع است یکى در طلب هواى نفس که مذموم است که در ابیات پیشین بدان اشارت نمود، و دیگر، سوزش دل از عشق و یا نیستى از اوصاف بشرى که در این ابیات از آن سخن می گوید. نیاز و درد طلب، پایه‏ى اصلى یافت و وصول به همه آرزوها و مرادهاست ، بدین سبب مى‏گوید که اگر خود سوخته نیستى و نیاز عاشقانه ندارى بیا و از نفس گرم جان سوز من مدد گیر و آتش در خود زن تا از خود فانى و بدوست باقى گردى.

            اگر زنده ست آن مجنون بیا، گو             ز من مجنونى نادر بیاموز

            اگر خواهى که تو دیوانه گردى             مثال نقش من بر جامه بر دوز

دیوان، ب 12630 ببعد

            گر نهى تو لب خود بر لب من مست شوى             آزمون کن که نه کمتر ز مى انگورم‏

دیوان، ب 17053

            اگر از خاک من گندم بر آید                  از آن گر نان پزى مستى فزاید

            خمیر و نانبا دیوانه گردد                    تنورش بیت مستانه سراید

            مرا حق از مى عشق آفریدست             همان عشقم اگر مرگم بساید

            منم مستى و اصل من مى عشق             بگو، از مى بجز مستى چه آید

دیوان، ب 7102 ببعد

ای که جان را فدای تن و علایق این جهانی کرده و از سلوک به سوی حق باز مانده‌ای‌! من در راه عشق حق سوخته‌ام و مانند مشعلی هستم که با من می‌شود دنیای دوستان را به آتش کشید و به حق رهنمایی کرد.