هر عاشقی، معشوق نیز هست

بند کن‌: یعنی جلوی سیل را بگیر

سیلانى: جریان یافتن سیل ،حالت مایعى که بشدت و کثرت جارى است، اسم مصدر است از سیلان .

گنج سلطانى: گنج شاهانه که بالطبع مملو از زر و گوهرهاى گران بهاست، مجازا گرانبها و انبوه.

  ( 1750) هر که را عاشق دیدى بدان که معشوق است و او بمناسبتى عاشق و بمناسبت دیگرى معشوق است.( 1751) تشنگان اگر در جهان آب مى‏جویند آبهم جویاى تشنگان است.( 1752) چون او عاشق است پس تو سخن نگو و گوش باش.( 1753) چون سیل جارى شود جلو او را ببند و گرنه ویرانى خواهد کرد.( 1754) من چه غم دارم این سیل خرابى کند زیرا که در زیر این ویرانى گنج سلطنتى پنهان است.( 1755) غریق دریاى حق مایل است که غریق‏تر گردد و مثل امواج دریا جانش در این دریا زیر و رو شود.

مولانا در این ابیات شور انگیز به یک اصل نوین وبسیارارزشمند اشاره می کند که: هر عاشقى بحقیقت معشوق و هر معشوقى، عاشق نیز هست، اصلى که درباره‏ى آن چندین نوبت در جای جای مثنوی سخن گفته است ، توضیح سخن مولانا این است که: هر زیبا رخى حاجت دارد که دلداده‏اى خریدار جمال داشته باشد تا کالاى زیباى او بحکم عرضه و تقاضا رونق گیرد و آوازه‏ى جمالش در گوشها طنین افکند و خاطرها را بدان متوجه سازد و بدین مناسبت هر زیبا رویى مشتاق است که خلق، دیده بر جمال او گشایند و دل بدو دهند و اگر زیبایى خود را عرضه کند و خریدارى نیابد ملول و دل تنگ مى‏گردد و رقابت و هم چشمى زنان از همین جا سر چشمه مى‏گیرد و این امرى است طبیعى و محسوس و مشهود که نظایر و اشباه آن همه جا و در هر نژادى دیده مى‏شود.

همچنین این ابیات اشاره یی است به عشق حق تعالى بمظاهر اسما و صفات عموما و به انسان که آینه‏ى تمام نماى خداست خصوصا چنان که شارحان مثنوى گفته‏اند و آن مبتنى است بر مذهب تجلى که بمقتضاى آن، حق تعالى بر تمام موجودات به اعتبار آن که مظاهر او هستند عشق مى‏ورزد و موجودات بحکم آن که هر یک در زیر فرمان و تحت قیمومیت یکى از اسماء الهى هستند بدان اسم تعلق و آویزشى دارند و آدمى که مظهر جامع است بتمام اسما و صفات و ذات حق تعالى عشق ورزى مى‏کند پس موجودات، از نظرى، عاشق و بلحاظى، معشوق فرض مى‏شوند.

مولانا می گوید: گاهی واصلان به حق، در جذبه عشق چنان به شور می‌آیند که آن‌چه را نباید بگویند بر زبان می‌آورند و این سخنان مستانه و از سر بی‌خودی رسوایی و ویرانی در کار تربیتی به‌با‌ر می‌آورد. مولانا از خود مى‏خواهد یا سالک را اندرز مى‏دهد که اگر تواند سیل سخن یا غلبه‏ى جذب را بند کند و پنهان دارد تا کار برسوایى و ویرانى شریعت نکشد ولى عاشق مجذوب را چه غم از ویرانى خود یا دیگران ، که بنیاد عشق بر ویرانى خود و اساس تربیت و ارشاد را بر خراب تقلید و سنن گذشته نهاده‏اند و نزد مولانا، ویرانى براى آبادانى و پریشانى براى سامان یافتن ضرور است. زیرا همین سخنان ویرانگر در کسی که زمینه مناسب دارد، موجب ویرانی خود و گرا‌یش‌های نفسانی او می‌شود و کمال در پی‌ می‌آورد که چون گنجی گران‌بهاست‌، مانند این که در زیر خرابه گنج پیدا شود.

در بیت آخر می گوید: عاشق حق نمی خواهد که از این شور وجذبه واز دشواری های سلوک بیرون آید زیرا او از دریای حق جدا نیست وگویی یک موج آن دریاست. برای او زیر دریا، روی دریا، رنج یا آسایش فرق ندارد.