فابین ان یحملنها: برگرفته است از آیه‏ى شریفه: إِنَّا عَرَضْنَا اَلْأَمانَةَ عَلَى اَلسَّمواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَلْجِبالِ فَأَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَها وَ أَشْفَقْنَ مِنْها وَ حَمَلَهَا اَلْإِنْسانُ إِنَّهُ کانَ ظَلُوماً جَهُولاً (ما امانت را بر آسمانها و زمین و کوهها عرضه کردیم، پس آنها از تحمل آن، سر باز زدند و بترسیدند و آدمى که ستمکاره و نادان است آن را بر عهده گرفت.)[1] مفسرین «عرض» را بمعنى پیش نهاد و سنجش و امانت را بمعانى مختلف گرفته‏اند از قبیل: اوامر و نواهى، فرائض و تکالیف، روزه و غسل جنابت، وسایل شهوت جنسى، امانات مردم، هابیل که آدم او را ببرادرش قابیل سپرد. «ابا» و سر باز زدن را گاه بمعنى حقیقى آن که امتناع است و گاه بمعنى ناتوانى تفسیر کرده‏اند و حمل امانت را عبارت از پذیرفتن و بر عهده گرفتن و نیز خیانت توجیه نموده‏اند. «انسان» بنا بگفته‏ى اکثر مفسرین آدمى زاده است، بعضى هم آن را عبارت از آدم یا قابیل یا فاسق و کافر شمرده‏اند. اگر عرض را بمعنى پیش نهاد بگیریم مفاد آن روشن است و اگر بمعنى سنجش فرض کنیم، حاصل آن چنین است که ما عظمت و سنگینى بار امانت را با آسمانها و زمین و کوهها در ترازوى سنجش نهادیم و آنها نسبت بدان کم و سبک آمدند و آدمى با وجود این، بار امانت را بر دوش گرفت. صوفیان مى‏گویند که این امانت، معرفت و حقیقت توحید و یا عشق است، خواجه حافظ بدین مناسبت مى‏گوید[2]:

            جلوه‏اى کرد رخت دید ملک عشق نداشت             عین آتش شد ازین غیرت و بر آدم زد

  ( 1961) پیغمبر فرمود از نفحات و بوهاى خوش الهى در این ایام خواهد رسید.( 1962) در این ایام هوشیار باشید که آن نفحه‏ها را دریابید.( 1963) نفحه پیش از این آمد و شما را دید و کسانى را که مى‏خواست جان بخشید و رفت.( 1964) اکنون نفحه دیگر رسیده بیدار و باهوش باش اى رفیق که از این نفحه هم بى‏نصیب نمانى.( 1965) از آن نفحه جان آتش آتش کش گردیده و جان مرده بجنبش در آمده.( 1966) جان آتش خاصیت خاموش کردن نار یافته و مرده از برکت او قباى بقا در بر کرده.( 1957) این نفحه تازگى دارد و جنبش طوبى لقب گرفته و جنبش باطن است غیر از جنبش مخلوق است.( 1958) اگر این جنبش در زمین و آسمان افتد فى الفور زهره همگى آب مى‏شود.( 1969) (خداى در قرآن مى‏فرماید إِنَّا عَرَضْنَا اَلْأَمانَةَ عَلَى اَلسَّمواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَلْجِبالِ مولوى اشاره باین آیه مبارکه مى‏فرماید از ترس این دم بى‏پایان کلمه فَأَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَها را بخوان. ( 1970) اگر از این دم و از این نفحه دل کوه خون نمى‏شد کلمه أَشْفَقْنَ مِنْها براى چه بود.

پیامبر فرمود: «انّ لربّکم فی ایام دهرکم نفحات، إلا فتعرّضوا لها»: پروردگار شما در زمانهْ شما نسیم و جلوه‌هایی دارد. به‌هوش باشید و به سوی این تجلی‌های حق بروید.» (این تجلی، فیضی است که می‏توان از مردان حق یا از احوال و جریان‌های درون خود یافت.) معنای ابیات این است که نفحهْ حق هر که را که خواستار و جوینده بود، زندگی معنوی و روحانی می‌بخشد.از نفحات حق، جانِ ناری که مستحق آتش دوزخ بود خاموش شد و مرده زندگی یافت. بنابراین نفحه‏های حق، پاسخ‌گوی همهْ نیازها و آرزوهاست.

چکیدهْ تفسیر مولانا از حدیث چنین است که: فیض حق، لازم و صفت ثابت و ناشى از جود و کرم اوست و بنا بر این هرگز گسسته نمى‏شود، این فیض را به وجود انبیا و اولیا نیز تفسیر توان کرد، واردات قلبى نیز از آثار عنایت و فیضان رحمت الهى بدل مى‏رسد پس مى‏توان گفت که در هر دورى مظاهر امر و نهى الهى و مردان حق وجود دارند و حق بر دل خاصان خود در هر دور و زمان تجلى مى‏کند و رابطه‏ى حق و خلق از طریق ارشاد و هدایت هرگز منقطع نمى‏گردد ولى شرط استفاده از این فیض، طلب راستین و استعداد و آمادگى باطن است و گر نه آثار عنایت متواتر است و مردان حق بهر روزگارى از حق فیض مى‏گیرند و به طالبان و مستعدان مى‏رسانند. وبه بیان دیگر از مجموع ابیات پیشین چنین استفاد ه مى‏شود که ولایت و یا مظهریت امر و نهى، هرگز انقطاع نمى‏پذیرد و میان مردان حق تفاوتى نیست و پیوستن به ولى لاحق همچنان نجات بخش و ذوق آور است که پیوستن به ولى سابق، حدیث نبوى نیز مفید این معنى است که فیض حق، بر دوام مى‏رسد و از هم نمى‏گسلد بدین جهت مولانا آن را بصورت دلیلى بر این نکته آورده و وجه ارتباط آن با ابیات پیشین همین است.