( 2152)معجزه موسی و احمد را نگر |
|
چون عصا شد مار و اُستُن با خبر |
( 2153)از عصا ماری و از اُستن حنین |
|
پنج نوبت میزنند از بهر دین |
( 2154)گرنه نامعقول بودی این مزه |
|
کی بُدی حاجت به چندین معجزه؟ |
( 2155)هر چه معقول است عقلش میخورد |
|
بی بیان معجزه، بی جزر و مد |
( 2156)این طریقِ بکرِ نامعقول بین |
|
در دل هر مُقبلی مقبول بین |
چون عصا شد مار: اشاره به معجز? موسی است که عصای او اژدها یی شد وماران جادوگران فرعون را بلعید.
اُستُن با خبر: یعنی ستون آگاه شد، اشاره دارد به روایت مربوط به ستون حنّانه.
پنج نوبت زدن: یعنی همگام با پنج نوبت نماز واجب، بر بالای ارگ حاکمان، دهل و نقاره مینواختند. مار یا اژدها شدن عصای موسی و نالیدن ستون حنّانه (مسجدالنّبی) از فراق پیامبر، نشانه سلطنت مطلقه دین است.
نامعقول: هر چه عقل ادراکش نکند، معنى مجازى آن (یاوه، بىهوده) مراد نیست.
این مزه: یعنی موازین دینی.
گرنه نامعقول بودی این مزه:یعنی اگر همه قسمتهاى دین با عقل تطبیق مىشد دیگر چه احتیاجى بمعجزه بود.
جر و مد: فرو کشیدن و پیش آمدن آب دریاست، مولانا (جر) را بجاى (جزر) استعمال مىکند.
مُقبلی: یعنی مقبلان، مردم آگاه وعارف به پروردگار.
( 2152) فکر کن که چگونه با اعجاز حضرت رسول و حضرت موسى ستون حنانه شعور پیدا کرده و عصا تبدیل بمار گردید.( 2153) از عصا مار پدید آمدن و از ستون ناله کردن طبل شادى و کوس غلبه دین است.
( 2154) اگر همه قسمتهاى دین با عقل تطبیق مىشد دیگر چه احتیاجى بمعجزه بود.( 2155) هر چیزى که مطابق عقل باشد البته عقل او را بدون معجزه مىپذیرد.( 2156) این راه خارج از عقل را بنگر که در دل مقبلان و سعادتمندان مقبول افتاده.
پیش از این مولانا در اثبات نارسایی استدلال و موازین منطق سخن گفت؛ در این قسمت نیز نامعقول را به مسائلی اطلاق میکند که بالاتر از ادراک عقل حسی است. آنها که چشم دلشان روشن نیست، با معجزه و کرامت باید به راه حق بیایند و اعتقاد پیدا کنند. اموری که در محدوده ادراک عقل حسّی است، عقل آنها را در جزر و مد قرار میدهد. راه رسیدن به خدا از طریق مشاهده و پرواز دل به سوی محبوب، اگرچه نامعقول مینماید، اما مقبلان (مردم آگاه و عارف به پروردگار) آن را از صمیمدل و جان قبول دارند و به آنچه استدلالیان میگویند، توجهی نمیکنند.
محمدرضا افضلی تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد .... |