طلب و کاوش فرع میل باطنى است،

الله باد : یعنی خدا انتقام ستمگری‌هایت را خواهد گرفت.

فضل و عقل تو ز ما کوتاه باد: یعنی نیرنگ‌های عقل تو را از سرِ ما کوتاه گردد.

فسون‌گر:یعنی فریب دهنده.

او فسون بر مار و مار افسون بر او: یعنی شخص افسونگر و مار هر دو دشمن یکدیگر ند ویکدیگر را می فریبند.

هین و هین: یعنی به زودی.

ای ستم‌کار و حیله‌گر! خدا انتقام ظلم و ستمگری‌هایت را خواهد گرفت و نیرنگ‌های عقل تو را از سرِ ما کوتاه می‏نماید. شگفتا که تو هم ماری و هم افسون‌گر، هم مارگیری و هم مار. تو همانند زاغی که اگر زشتی خود را می‏دید از غصه و درد و غم مانند برف آب می‏شد. پس تو اگر به حیله‌گری‌های خود واقف می‏شدی چون برف آب می‏گشتی. تو یقیناً نتیجهْ افسون‌گری‌های خود را خواهی دید.

استاد فروزانفر در شرح دوبیت اخیر چنین می گوید: طلب و کوشش دریافتن چیزى، فرع میل باطنى است و تا میل و خواهش از درون بر نجوشد، تن آدمى در کار نمى‏ایستد، در حقیقت، بدن کارخانه‏اى است که محرک آن، نیروى میل و اراده‏ى قلبى است بنا بر این، کسى که در صدد گرفتن مار بر مى‏آید نخست میل آن کار در باطنش بر مى‏روید و سپس بطلب بر مى‏خیزد پس اول مار، فسون بر مارگیر مى‏خواند و او را شیفته‏ى گرفتن خود مى‏سازد و آن گاه مارگیر، بجست و جو مى‏پردازد و بر مار افسون مى‏دمد.

تو به نام حق فریبی مر مرا: سخن مار است به افسونگر که تو با تظاهر به دیانت و گرایشات دینی و به نام خدا مرا گول زدی و وسیلهْ اغراض شوم خودت قرار دادی.

من به نام حق سپردم جان و تن: یعنیمن به خاطر خدا خود را در اختیار تو قرار دادم

گفتارها: چنین است در نسخه‏ى موزه‏ى قونیه با علامت فتحه (-َ) بالاى (ر) قبل از (ها)، در این صورت باید جمع گفتاره باشد، گفتاره: سخنى که میان دو تن رد و بدل مى‏شود، جدل سازى و مجادله با آواز بلند، خصومت در گفتار. این کلمه در داستان سمک عیار مستعمل است:

  «تا بدان مقام رسیده گفتاره‏ى ایشان شنید. مرا با جفت خود گفتاره بود بخشم وى بیامدم. و او را بخود خواند که او را با مردان دخت، گفتاره بوده است. که اگر هر دو بیامدیمى از براى دختر، ما را گفتاره بودى. از بهر تو با عالم افروز که مرا بجاى پدر است گفتاره کردم.»

          گل ز بلبل طیره شد ز آن جامه‏ى خود پاره کرد        ز آن که این پر گوى و آن را طاقت گفتاره نیست‏

کمال الدین اسماعیل

طومار: به معنی نامه وفرمان رسمی است که معمولاً در کاغذی دراز می نوشتند ولوله می کردند،طومار خواندن،کنایه از بسیار گفتن است.

تو با تظاهر به دیانت و گرایشات دینی و به نام خدا مرا گول زدی و وسیلهْ اغراض شوم خودت قرار دادی. اگر تاکنون تو را تحمل کردم و پای‌بند تو شدم به خاطر خدا بود. من برای خدا تسلیم تو شدم اما من تسلیم تو نشدم، باورهای دینی و نام شریف الهی موجب شده است تا منقاد و مطیع باشم و تو با سوء‌‌‌استفاده از مذهب و و دین، من را در دام خود انداختی و شکار نمودی. خدای متعال انتقام مرا از تو می‌گیرد، زیرا من به خاطر او خود را در اختیار تو قرار دادم. پروردگار یا با نفرین و ناله‏های من رگ عمرت را می‏بُرد، یا همانند من به زندانت گرفتار می‏سازد.