مراعات کردن زن شوهر را واستغفار کردن از گفتهْ خویش

تأثیر نفس در عواطف عقل    

علل تأثیر گریه و توسّل عاجزان به گریستن،

گریه وتنازی زن

علاج خشم به خویشتنداری و بد خویى به خوش خویى،

عذر خواهی از بیتابی

توسن: اسب و استر سرکش، وحشى و رام نشونده، هر سرکش خواه از جنس مردم و یا از جنس حیوان.

نیستی:دراینجا یعنی از خود گذشتن وبه خود ورضایت خود نیندیشیدن. مقابل هستی به معنی خود پرستی وخود بینی.

ستى: کلمه‏اى است نظیر بانو و خانم که در اول اسم زنان بکار مى‏برند.

دلم از صبر جست: یعنی صبرم تمام شد.

زن اعرابی وقتی همسرش را استوار و ثابت قدم یافت و از مکنونات قلبی او در طی مراحل سلوک مطلع گشت، گریست. گریهْ زنانه دام آنهاست، اما به نظر می‏رسد این گریه از روی ندامت بود. همان‌گونه که نفس آدمی ‏از اماره بودن به لوّامه شدن سوق می‏یابد. به‌ویژه که این گفتمان در واقع بین نفس و عقل آدمی‏ است.

هنگامی‌که شوهر سخن از فراق و جدایی به میان آورد، زن به او گفت: از تو چنین انتظاری نداشتم که با اندک منازعه‌ای دم از فراق بزنی. لذا از خود نرمش و تواضع نشان داد و گفت: من خاک پای شما هستم، نه یک بانوی بزرگ. همهْ وجودم متعلق به شماست و هر دستوری داشته باشی من تسلیم شما هستم. اگر من از ناداری و درویشی گله‌ای کردم، به‌‌خاطر شما بود، نه خودم. تو در همه دوران زندگی یار و یاور من و دوای درد من بوده‌ای و همیشه احسان تو شامل حالم بوده است.

منظور مولانا در این ابیات این است که: زنان در بسیارى از اجتماعات محکوم مردان بوده‏اند و هنوز هم هستند و مردم بطور کلى بمردان حق مى‏داده‏اند که نسبت بزنان زورگویى کنند، فریاد زنان درین گونه اجتماعات بجایى نمى‏رسید بدین سبب آنها ناچار بودند که از راه اخلاق و تحریک عواطف بمقابله قدرت مردان پیش روند، ترحم و دل سوزى بر عاجزان و درماندگان، خلقى است که بنحو اغلب در بشر وجود دارد، گریه نمودار عاجزى و درماندگى است و زنان از این راه، پیش باز قدرت مردان مى‏رفتند و آنها را بدام مى‏آوردند. همچنین برخورد اخلاقی با مسائل موجب حل آن خواهد شد، چراکه بردبارى و فروتنى و اظهار ناتوانى بمنزله‏ى آبى است که بر آتشى افروخته و بلند فرو ریزند و صفات مقابل آنها در حکم آنست که نفت بر آتش ریزند، طبیعى است که آتش را به آب خاموش توان کرد نه آن که نفت بر آن افشانند و ماده‏ى احتراق آن را فزونى دهند،علاوه بر آن که در کار آوردن صفات زشت، ضررهاى عظیم روحى دارد و سبب مى‏شود که آن اوصاف در باطن قوت بیشتر گیرد و علاج آنها دشوار تر گردد زیرا هر صفتى بواسطه‏ى عمل در دل و جان نفوذى افزونتر بدست مى‏آورد و بتدریج ملکه و صفت ثابت مى‏شود و اگر فرض کنیم که خشم آوردن و سخنان درشت گفتن به نیت تربیت و اصلاح باشد باز هم اجتناب از آنها ضرور است زیرا در آن حالت، انسان خویش را از انسانیت بدور مى‏دارد به احتمال آن که دیگرى را بعالم انسانیت راهبر شود و چه زیانى از آن قوى پایه تر تواند بود. درین بیت و ابیات واپسین، مولانا از گفتار زن اعرابى، این روش را بما مى‏آموزد.