مهرورزیِ عاشقانه

غلبه مرد ظاهرى و غلبه زن باطنى است،

باطناً مغلوب و زن را طالبی: یعنی حقیقت آن است که زن بر مرد غالب است، زیرا مرد طالب زن است و به او میل و خواهش دارد.

آن از کمی‏است: یعنی کم بودن مهر وناپایدار بودن آن در حیوان نتیجهْ محدود بودن قوای ذهنی وهوش در حیوان است.

بنابراین اگر مرد به ظاهر بر زن غالب باشد اما باطناً زن بر مرد غالب است، زیرا مرد طالب زن است و به او میل و خواهش دارد. این چنین مهرورزیِ عاشقانه، در انسان است و در حیوان نیست و یا بسیار کم‌رنگ است، زیرا ضریب هوشی آنها پایین است.

مولانا مرد را مثل مى‏زند به آب و زن را به آتش از آن جهت که آب، آتش را بى‏واسطه فرو مى‏نشاند و خاموش مى‏سازد ولى هر گاه واسطه‏اى در میان آید و فى المثل آب را در دیگ ریزند و بر سر آتش نهند، آتش آن آب را در جوش مى‏آورد و به بخار و سپس به هوا تبدیلش مى‏کند همچنین است زن که هر گاه مهرانسانی و محبت در جان و تن مرد بکار ایستد بى‏هیچ شبهتى، مرد فرمانبر و چون مهره‏ى مومین مسخر و مغلوب زن است پس غلبه و چیرگى مرد، امرى ظاهرى است و بر صورت غلبه دارد و غالبیت زن باطنى است و بر دل و جان مرد فرمانروایى مى‏کند آن گاه مى‏گوید که این مغلوبیت خاصیتى انسانى است براى آن که عشق و دل دادگى بمعنى وسیع و روحى کلمه از اختصاصات انسان است و بدین جهت در انسان دوام مى‏پذیرد و آثار شگفت از آن مى‏زاید، حیوانات نیز محبتى دارند که غریزى است ولى دیر پاى و نیرومند نیست چنان که در انسان مشهود مى‏افتد مثل اینکه حیوان ماده به بچه‏ى خود مهر مى‏ورزد اما زود او را فراموش مى‏کند، ضعف و ناپایدارى محبت در جنس حیوان، زاده‏ى نقصان مدارک و مشاعر آنهاست چنان که قوت و دوام آن در انسان از کمال انسانى مى‏خیزد.

 دربیان این خبر که :« اِنَّهُنَّ یَغلِبنَ العاقلَ ویَغلِبُهُنَّ الجاهِلُ»

مرد آزاده مغلوب زن است بر خلاف جاهل که بر زن غالب مى‏آید،

رحمت و رقّت صفت انسانى و درشتى صفت حیوانى است،

زن پرتوی از جمال حضرت حق‌تعالی است

پیامبر فرموده است: زن بر مردانِ خردمند و بر صاحبدلان، سخت چیره و غالب است، ولی مردان جاهل و نادان بر زن غالبند، زیرا نادانان بسیار تند و خشن هستند: «انهنّ یغلبن العاقل و یغلبهنّ الجاهل»، زیرا رقّت قلب و لطف و محبت در جاهلان اندک است و حیوانیت بر طبع و سرشت نادانان غلبه دارد. محبت و رقّتِ قلب از صفات و ویژگی‌های انسان است، ولی خشم و شهوت صفت حیوان است.

گفت پیغمبرکه :زن برعا قلا ن : برگرفته است از حدیث: خیرکم خیرکم لاهله و انا خیرکم لاهلى، ما اکرم النساء الا کریم و لا اهانهن الا لئیم. (بهترین شما آن کس است که با عیال خود بهتر زید و من بهترین شمایم در زیستن با عیال خود. زنان را بزرگ ندارد مگر آن که گوهرى آزاده منش است و زنان را خوار ندارد مگر آن که فرومایه است.)[1]

خیره رو: کسى که بى‏شرمانه رفتار مى‏کند.