دانشمند با دل و فکرش می نگرد . نادان با چشم و دیده اش می بیند . [امام علی علیه السلام]
عرشیات
قصه درویش وزنش(31)
دوشنبه 92 بهمن 14 , ساعت 2:12 صبح  

بحث در ایمان فرعون،

انسان مسخّر حکم قضاست،

(2459)روز موسی پیش حق نالان شده

 

نیم‌شب فرعون هم گریان شده

(2460)کاین چه غلّ است ای خدا بر گردنم‌

 

ور نه غل باشد که گوید من منم‌

(2461)زآن که موسی را منوّر کرده‌ای

 

مر مرا زآن هم مکدّر کرده‌ای

(2462)زآن که موسی را تو مه رو کرده‌ای

 

ماه جانم را سیه رو کرده‌ای

(2463)بهتر از ماهی نبود استاره‌ام

 

چون خسوف آمد چه باشد چاره ام

(2464)نو‌‌بتم گر ربّ و سلطان می‏زنند

 

مه گرفت و خلق پنگان می‏زنند

 (2465)می‏زنند آن طاس و غوغا می‏کنند

 

ماه را زآن زخمه رسوا می‏کنند

(2466)من که فرعونم‌ز خلق‌ای وای من

 

زخم طاس‌آن ربّی الاعلای من

 

غل: طوق آهنین یا چرمین که در گردن افکنند و بر دست بندند، بند و زنجیر. حکم قضا و امر تکوینى است که فرعون را در گمراهى مى‏افکند، همان معنى که از آن به (ختم و مهر بر دل) و (طبع) و (رین) در قرآن کریم مى‏بینیم،

من منم‌ :یعنی نفس وخود پرستی وخود بینی است وغل وزنجیر ی است که حکم قضا بر گردن من افگنده است.

مکدّر: یعنی تاریک ظلمانی، بی فروغ.

پنگان زدن : مردم مشرق زمین می‏پنداشتند که به هنگام خسوف، اژدهایی ماه را در کام خود می‏کشد و برای ترساندن و گریزاندن اژدها طاس یا طشت مسی را به صدا در می‏آوردند. پنگان به معنای طاس است.

چیست این خیمه که گویى پر گهر دریاستى             یا هزاران شمع در پنگانى از میناستى‏

دیوان ناصر خسرو، ص 439

زخمه: در اینجا یعنی ستایشهای مبالغه آمیز.

ماه را زآن زخمه رسوا می‏کنند:روح من از همین ستایش‌ها رسوا می‏شود.

( 2459) روز موسى در پیشگاه خداوند ناله مى‏کند و نیم شب فرعون در آن درگاه مى‏گرید.( 2460) و مى‏گوید بار الها این زنجیر ظاهر چیست که بر گردن من افتاده اگر این کدورت و تیرگى ظاهرى نباشد چه کسى مى‏گوید من منم و دم از انیت مى‏زند.( 2461) موسى را تو ماهرو نموده و ماه جانم را تو سیه رو کرده‏اى.( 2463) گیرم ستاره من مرا بهتر از ماه نشان دهد وقتى که خسوف آمد چاره من چیست.( 2464) اگر چه در ظاهر قراولان روزانه بنام خداوندى و سلطنتم در سر در کاخ من نوبت مى‏زنند و صداى کوس و طبل بلند است ولى در واقع ماه جانم گرفته و مردم طاس و طشت مى‏زنند.( 2465) آرى طاس مى‏زنند و غوغا بپا مى‏کنند و این کوس رسوایى ماه است که در جهان منتشر کرده و با زخمه ماه را رسوا مى‏کنند.( 2466) آن غوغا و هاى هو و صداى طشت شهرت و آوازه فرعونى من و آن زخمه دعوى انا ربکم الاعلاى من است‏.

در این ابیات فرعون در پیشگاه حق از خود دفاع می‏کند و گمراهی و کفر خویش را به مشیت الهی ربط می‏دهد و می‌گوید: این‌که من می‏گویم «منم»، نفس و خود‌پرستی و خودبینی است و غل و زنجیری است که حکم قضا را برگردن من افکنده است. چهرهْ موسی به سبب حکم قضا منوّر است و چهره من از ‌آن کدر و تیره است، وگرنه روح من مانند ماه تابان است اما قضای حق آن را تیره کرده و خسوف، او را پوشانده است ، تقصیر من چیست؟ فرعون می‏گوید: اگر چه در نوبت زدن بارگاه شاهی، مرا خدای زمین و سلطان می‏نامند اما این آوازه‏ها در حقیقت طاس‌زدن برای رفع خسوف از روح من است که مانند ماه گرفته است. روح من از همین ستایش‌ها (ربکم الاعلی ها) رسوا می‏شود.

مقصود مولانا دراین ابیات این است که: مبدا گمراهى و هدایت ظهور صفات الهى است که از ذات حق مى‏جوشد بنا بر این، هدایت موسى و گمراهى فرعون از یک نقطه، برخاسته و امتداد یافته است، این مطلب را مولانا از زبان فرعون بیان مى‏کند، ابن عربى و پیروان او، این اعتراف را دلیل صحت شهود و ایقان فرعون انگاشته‏اند.[1] تقریر این معنى را از بهاء ولد بشنوید: «نه که فرعون و ابلیس نمى‏دانستند حقیقت موسى و آدم را با چندان معجزات و لیکن زنجیر قهر ما هم بدان جاى ایشان را باز مى‏داشت که اى سگان جاى شما همین جایست.»[2]



[1] - شرح ولى محمد اکبر آبادى، طبع لکناهو، ج 1، ص 175.

[2] - معارف بهاء ولد، طبع طهران، ج 2، ص 220.


نوشته شده توسط محمدرضا افضلی | نظرات دیگران [بدون نظر] 
درباره وبلاگ

عرشیات

محمدرضا افضلی
تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد ....
اوقات شرعی
فهرست اصلی
بازدید امروز: 233 بازدید
بازدید دیروز: 611 بازدید
بازدید کل: 1402471 بازدید

شناسنامه
صفحه نخست
پست الکترونیک
پارسی بلاگ
فهرست موضوعی یادداشت ها
دین . عرفان . مثنوی .
نوشته های پیشین

اردیبهشت 92
خرداد 92
تیر 92
مرداد 92
شهریور 92
مهر 92
آبان 92
آذر 92
دی 92
بهمن 92
اسفند 92
فروردین 93
اردیبهشت 93
خرداد 93
تیر 93
مرداد 93
شهریور 93
مهر 93
آبان 93
آذر 93
دی 93
بهمن 93
اسفند 93
فروردین 94
اردیبهشت 94
خرداد 94
تیر 94
مرداد 94
شهریور 94
مهر 94
آبان 94
آذر 94
دی 94
بهمن 94
اسفند 94
فروردین 95
اردیبهشت 95
خرداد 95
تیر 95
مرداد 95
شهریور 95
لوگوی وبلاگ من

عرشیات
لینک دوستان من

معماری نوین
اشتراک در خبرنامه

 
لیست کل یادداشت های این وبلاگ

شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(222)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(221)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(220)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(219)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(218)
[عناوین آرشیوشده]