رحمت فراگیر الهی

از آن تحویل: یعنی از این تغییر مکان.

تا که حجّت‌ها همی گفتیم ما: مولانا به مفاد آیهْ 30 سورهْ بقره توجه دارد که :وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ إِنِّی جاعِلٌ فِی اَلْأَرْضِ خَلِیفَةً قالُوا أَ تَجْعَلُ فِیها مَنْ یُفْسِدُ فِیها وَ یَسْفِکُ اَلدِّماءَ وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَ نُقَدِّسُ لَکَ قالَ إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ (یاد کن اى پیمبر آن گاه که پروردگارت بفرشتگان گفت من در زمین خلیفتى خواهم گماشت فرشتگان گفتند آیا روا باشد که در زمین کسى را گمارى که در آن فساد انگیزد و خونها ریزد و اینک ما بهمراه ستایش، ترا تسبیح مى‏گوییم و تقدیس مى‏کنیم خدا گفت من آن دانم که شما ندانید.)جمله ملایکه ملا اعلى کروبى و روحانى در آن حال متعجب وار مى‏نگریستند که حضرت جلت بخداوندى خویش در گل آدم چهل شبانه روز تصرف مى‏کرد و چون کوزه گر که از گل کوزه خواهد ساخت آن را بهر گونه مى‏مالد و بر آن چیزها مى‏اندازد، گل آدم را در تخمیر انداخته که «خَلَقَ اَلْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ کَالْفَخَّارِ» و در هر ذره از آن گل دلى تعبیه کرد:

            سراپاى مرا دل آفریدند             که مفتون سراپاى تو باشد

و آن را بنظر عنایت پرورش مى‏داد و حکمت آن را با ملایکه مى‏رفت، در گل منگرید در دل نگرید:

            گر من نظرى بسنگ بر بگمارم             ز آن سنگ دلى سوخته بیرون آید»

 تسبیح: منزه داشتن خدا از عیب و نقص، گفتن سبحان اللَّه. تهلیل: گفتن لا اله الا اللَّه.

انبساط: گستاخى و ترک حشمت، بى‏ملاحظگى، خوش طبعى، ناز فروشى بسبب نزدیکى و صمیمیت.

از طریق انبساط: یعنی در کمال آزادی و با زبان روشن و بدون رعایت بزرگی و کوچکی!

بی‌حذر: یعنی بدون ترس و واهمه.

این دم‌ها: یعنی این سخنان.

رحمت من بر غضب، هم سابق است: یعنی رحمت الهی بر غضب، پیشی و غلبه دارد."یامن سبقت رحمته غضبه"

اظهار: یعنی آشکار کردن.

این سبق: یعنی سبقت رحمت الهی بر غضب.

داعیه: یعنی انگیزه.

نگیرم بر تو من: یعنی برشما خشمگین نشوم، کیفر ندهم.

حلم ایشان: یعنی شکیبایی پدر ومادر.

پیش آن دُرّ این صدف: یعنی اگر حلم خدا مروارید باشد، حلم پدر و مادر صدف ناچیز است.

نیست الا کفّ کفّ کفّ کفّ: یعنی شکیبایی پدر ومادر در برابر شکیبایی پروردگاربسیاربسیار ناچیز است.

به دنبالهْ ابیات پیشین مولانا سخن را از زبان فرشتگان چنین پی می گیرد که : فرشتگان گفتند: ای خدا! تو ما را که اهل تسبیح ـ‌ یعنی سبحان الله گو و اهل تهلیل، یعنی لا اله الا الله گو ـ هستیم، از زمین بر می‌داری و به جای ما انسان پر سر و صدا را می‌گذاری؟ خداوند آنها را آزاد گذاشت تا هر چه می‌خواهند بگویند؛ همان‌گونه که کودکان دردانه به پدرانشان می‌گویند؛ زیرا اگرچه این اعتراض‌ها ناروا و نابخردانه است. سپس مولانا، حلم و شکیبایی پروردگار را با حلم و شکیبایی پدران و مادران مقایسه می‌کند و می‌گوید: این همه شکیبایی که پدران و مادران در برابر فرزند دارند، در مقایسه با حلم خدا، نه چون کف‌های روی دریاست.