معرفت بتعلّم صرف بدست نمى‏آید،

سوز وگداز عارفانه

فانى رباط: دنیاست که چون کاروانسرایی است وهریک از ما درآن زمانی کوتاه می ماند.

محو: یعنی فنای صفات خود و« من » سالک است.

سُکر: مستی روحانی سالک در سیر به سوی حق را گویند.

انبساط: گسترش و پهن شدن جسم بر سطح چیزى، ترک حشمت و آزرم داشت که نتیجه‏ى آن عمل بمقتضاى سرشت و جبلت است تا هر چه خواهد گوید و کند بى‏آن که حرمت و شکوه کسى وى را از آن باز دارد، در اصطلاح صوفیه، آنست که از خلق بخاطر حفظ حظ خود روى در نکشد و با آنها در کار و سخن آید و سعه‏ى صدر نشان دهد بشرط آن که از حدود شرع نگذرد و در محظور نیفتد، و این را انبساط با خلق گویند. آن که بیم و امید، سالک را از حق محجوب نکند در حالى که از صفات بشرى و نفسانى مجرد باشد و نتیجه‏ى این حالت انبساط با حق است در قول و عمل. آن که بسط و سعه‏ى وجود عبد، حکم بسط و سعه‏ى وجود حق گیرد و در اسم (الباسط) محو شود و این آخرین درجه‏ى انبساط و از جنس توحید افعالى است. [1]

مصلى: سجاده، جا نماز.

 رب سلم: برگرفته است از حدیث ذیل: الصراط کحد السیف او کحد الشعرة و ان الملائکة ینجون المؤمنین و المؤمنات و ان جبریل (ع) لأخذ بحجزتى و انى لأقول یا رب سلم سلم. (صراط چون دم شمشیر و یا بباریکى موى است و فرشتگان، زنان و مردان مؤمن را رهایى مى‏دهند و جبرئیل دست در کمر گاه من استوار دارد و من مى‏گویم پروردگارا سلامت دار، سلامت دار.)[2]

 ( 2737) اى کسى که جاى تو در چشمه شور است چه مى‏دانى که شط دجله و جیحون و فرات چیست‏. ( 2738) اى که از این سراى فانى نرسته و مستخلص نشده‏اى تو معنى مستى و نشاط و هشیارى را چگونه درک مى‏کنى. ( 2739) آن چه را هم که از این مقوله مى‏دانى همان است که پدر و جدت حکایت کرده‏اند و این اسامى که شنیده‏اى براى تو مثل ابجد است براى طفل نو آموز.( 2740) کلمات ابجد و هوز نزد همه اطفال یک الفاظ روشن و عادى است ولى معنى آنها از ذهنشان بس دور است. ( 2741) مرد عرب سبو را برداشته بدوش گرفته عازم سفر گردید و شب و روز راه مى‏پیمود.( 2742) دلش براى سبو مى‏لرزید که مبادا آفتى باو برسد و بالاخره آن را بدوش کشید تا بشهر رسید.( 2743) زن هم از راه نیاز جا نماز انداخته در نماز خود سالم رسیدن کوزه را از خدا مى‏خواست‏. ( 2744) و همى‏گفت خداوندا آب ما را از آفات حفظ کن تا بشاه برسد و این گوهر را بدریا برسان.( 2745) اگر چه شوهرم دانا و مدبر است ولى گوهر هزاران دشمن دارد.

ای کسی که جایگاهت در چشمهْ شور است، تو چه می‌دانی که شطّ و جیحون چیست؟ خطاب مولانا در حقیقت به کسانی است که در دام‌نفسانیات و لذّات این جهانی غوطه‌ورند. شاید نظر به اهل تقلید دارد که کودکانه ابجدی را از کتاب‌ها حفظ کرده‌اند و از معانی آن سر در نمی‏‏آورند.همچنین او می خواهد بگوید: حالات وحقایق سیر الی الله راهمه درک نمی کنند ولی بااشتغال به الفاظ واصطلاحات، می پندارند که درک کرده اند.

مولانا می‏گوید: مرد، سبو را برداشت و روانه شد و با تشویش فراوان از این‌که گزندی به این ارمغان نرسد. زن هم سجادهْ نیاز و زاری پهن نمود، تا همسرش به‌ سلامت و به دور از آفات زمانه به در‌بار شاهی برسد.