مقایسه غم و شادى حسّى با غم و شادى معنوى،

نقش اگر غمگین نگاری: یعنی اگر تصویری بر روی تابلوی نقاشی با حالت غمگین کشیده شود، آن تصویر از غم بی اطلاع است.

سبق: یعنی درس

سبق ندارد : یعنی آگاهی ندارد.

این غم وشادی: غم وشادی دنیاست که در دل اثری می گذارد وبه ما رنج یا راحت می دهد.

آن غم وشادی: غم عشق حق وشادی وصال حق است که غم وشادی دنیا در برابر آن مانند نقش چیزی در مقایسه با حقیقت آن چیز است.

خط: مجازا، اثر، انعکاس.

جامه کن: محلى در سر حمام که لباسها را آن جا از تن بیرون مى‏آورند، سر بینه، مسلخ، صفه حمام.

هم نفس: مجازا، هم فکر، هم عقیده.

( 2778) اگر یک نقش را با حالت غم در صفحه‏اى نقش کنى او از غم و شادى بى‏اطلاع است.( 2779) صورتش غمگین است ولى او از آن اطلاعى ندارد یا در صورت شاد بنظر مى‏رسد و او از شادى خبر ندارد.( 2780) این غم و شادى که در دل ما پنهان است در پیش غم و شادى حقیقى بمنزله همان نقش است.( 2781) صورت خندان نقشها و تصویرها براى تو است که آن صورت را دیده و معنى شادى در تو ایجاد شود.( 2782) این تصویرهایى که در گرمابه‏ها نقش شده در بیرون جامه کن بمنزله همان جامه‏ها است.( 2783) تا در بیرون هستى فقط جامه‏ها را خواهى دید و استحمام نخواهى کرد جامه را از تن بیرون کن تا بگرمابه در آیى و شستشو کنى.( 2784) زیرا که در آن جا کس را با جامه راه نمى‏دهند تن از جان آگهى ندارد و جامه از تن بى‏خبر است.

این مرده دلان همانند غم و شادی، تصویرند؛ تصویر اگر غمگین باشد، اما خود از غم آگاهی ندارد و یا اگر شادمان باشد، ولی خود از مقوله خنده خبر و درکی ندارد. مولانا از غم و شادی تصویری، پلی می‌زند به غم و شادی حقیقی و می‌گوید: این غم و شادی که بر دل توست در برابر شادی و غم حقیقی همانند غم و شادی تصویری است. خداوند این شادی و غم را در دل تو ایجاد می‌کند تا سایه‌ای باشد از غم و شادی معنوی و روحانی. به عبارت دیگر، غم و شادی دنیایی که بر دل اثر می‌گذارد و به ما رنج یا راحتی می‌بخشد، در برابر غم عشق حق و شادی وصال الهی، مانند نقش چیزی در مقایسه با حقیقت آن است. مولانا صورت مادی کائنات را وسیله‌ای می‌داند که ما را به معنا و حقیقت آنها راهنمایی می‌کند. تا وقتی که سالک، جامه تن و لباس صورت را از خود بیرون نکند، نمی‌تواند حقیقت جهان را بشناسد. برای راه یافتن به سراپرده حقیقت باید از زندگی تن و علایق این جهانی گذشت و جان را از قید تن آزاد کرد، همان‌طور که تن را از جامه آزاد می‌کنیم.